სომხური ენა სექციების სია სომხური ენის ფორმები | დიალექტების ჰრაჩია აჭარჲანისეული კლასიფიკაცია | ზოგადი ცნობები სომხური ანბანის შესახებ | ანბანი | გრამატიკა | ლექსიკა: სიტყვები, მყარი გამოთქმები | იხილეთ აგრეთვე | ლექსიკონები, სახელმძღვანელოები | ლიტერატურა | რესურსები ინტერნეტში | სქოლიო | სანავიგაციო მენიუზურაბ რატიანი: „წყაროთა ღაღადი ანუ პირიქითა საქართველო“ (ლეონტი მროველის „აქამომდის ქართლოსიანთა ენა სომხური იყო, ...“-ს შესახებ) linguapedia.infoსომხური
ენები და დიალექტები ანბანის მიხედვითსომხური ენასომხეთის ენები
ვიკისივრცეშივიკიპედიასომხური ენასომხ.ინდოევროპულ ენათაენათა ოჯახისსომხეთის რესპუბლიკაშიმსოფლიოსსაქართველოშიენათმეცნიერები19991909ენათმეცნიერმადიალექტებითბილისურიავლაბრისლორესსოხუმისსოჭისწებელდისაადლერისანბანურიV საუკუნეში405ეკლესიისმესროპ მაშტოცმასქესსსინთეზურიანალიტიკური კონსტრუქციებითსუბიექტიპრედიკატიობიექტიკონიუნქტივიოპტატივსდეზიდერატივსარტიკლიარსებითსზედსართავისარტიკლიბერძნულთანნასესხობასირანული ენებიდანპართულისაშუალო სპარსულისპარსულიფრანგულიდანლათინურიდანრუსულიდანრუსიციზმი
(function()var node=document.getElementById("mw-dismissablenotice-anonplace");if(node)node.outerHTML="u003Cdiv class="mw-dismissable-notice"u003Eu003Cdiv class="mw-dismissable-notice-close"u003E[u003Ca tabindex="0" role="button"u003Eდამალვაu003C/au003E]u003C/divu003Eu003Cdiv class="mw-dismissable-notice-body"u003Eu003Cdiv id="localNotice" lang="ka" dir="ltr"u003Eu003Cdiv class="layout plainlinks" align="center"u003Eდაუკავშირდით ქართულ ვიკიპედიას u003Ca href="https://www.facebook.com/georgianwikipedia" rel="nofollow"u003Eu003Cimg alt="Facebook icon.svg" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Facebook_icon.svg/14px-Facebook_icon.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Facebook_icon.svg/21px-Facebook_icon.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Facebook_icon.svg/28px-Facebook_icon.svg.png 2x" data-file-width="256" data-file-height="256" /u003Eu003C/au003E u003Cbu003Eu003Ca rel="nofollow" class="external text" href="https://www.facebook.com/georgianwikipedia"u003EFacebooku003C/au003Eu003C/bu003E-ის ოფიციალურ გვერდზე!nu003Cpu003Eu003Cbr /u003Enu003C/pu003Enu003Ctable class="messagebox standard-talk" style="font-size:100%; text-align:center; border:3px solid blue; background-color:white;"u003Enu003Ctbodyu003Eu003Ctru003Enu003Ctdu003Eu003Ca href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%90:Wikimedia_CEE_Spring_2019" title="ვიკიპედია:Wikimedia CEE Spring 2019"u003Eu003Cimg alt="CEE Spring CEE.xcf" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/CEE_Spring_CEE.xcf/100px-CEE_Spring_CEE.xcf.png" decoding="async" width="100" height="65" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/CEE_Spring_CEE.xcf/150px-CEE_Spring_CEE.xcf.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/CEE_Spring_CEE.xcf/200px-CEE_Spring_CEE.xcf.png 2x" data-file-width="548" data-file-height="356" /u003Eu003C/au003Enu003C/tdu003Enu003Ctd width="100%"u003Eu003Cbigu003Eu003Cbigu003E u003Cbu003Eu003Ca href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%90:Wikimedia_CEE_Spring_2019" title="ვიკიპედია:Wikimedia CEE Spring 2019"u003Eვიკიგაზაფხული 2019u003C/au003E დაიწყო! ჩაერთეთ ვიკიმარათონში და მოიგეთ პრიზებიu003C/bu003Eu003C/bigu003Eu003C/bigu003Eu003Cbr /u003E(კონკურსში მონაწილეობამდე გაეცანით მის u003Ca href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%90:Wikimedia_CEE_Spring_2019/%E1%83%AC%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98" title="ვიკიპედია:Wikimedia CEE Spring 2019/წესები"u003Eu003Cbu003Eწესებსu003C/bu003Eu003C/au003E)nu003C/tdu003Eu003C/tru003Eu003C/tbodyu003Eu003C/tableu003Enu003Cpu003Eu003Cbr /u003Enu003C/pu003Enu003Ctable class="messagebox standard-talk" style="font-size:100%; text-align:center; border:3px solid red; background-color:white;"u003Enu003Ctbodyu003Eu003Ctru003Enu003Ctdu003Eu003Ca href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%90:%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%91%E1%83%A3%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%A7%E1%83%95%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%9D_%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%90%E1%83%97%E1%83%90_%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%99%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%A1%E1%83%98_2019" title="ვიკიპედია:საბუნებისმეტყველო მეცნიერებათა კონკურსი 2019"u003Eu003Cimg alt="UG-GE Wikipedia contest CBP.png" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/eb/UG-GE_Wikipedia_contest_CBP.png/200px-UG-GE_Wikipedia_contest_CBP.png" decoding="async" width="200" height="81" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/eb/UG-GE_Wikipedia_contest_CBP.png/300px-UG-GE_Wikipedia_contest_CBP.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/eb/UG-GE_Wikipedia_contest_CBP.png/400px-UG-GE_Wikipedia_contest_CBP.png 2x" data-file-width="1270" data-file-height="512" /u003Eu003C/au003Enu003C/tdu003Enu003Ctd width="100%"u003Eu003Cbigu003Eu003Cbigu003E u003Cbu003E1 აპრილიდან - 31 მაისის ჩათვლით ჩაერთეთ u003Cbr /u003Eu003Ca href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%90:%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%91%E1%83%A3%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%A7%E1%83%95%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%9D_%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%90%E1%83%97%E1%83%90_%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%99%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%A1%E1%83%98_2019" title="ვიკიპედია:საბუნებისმეტყველო მეცნიერებათა კონკურსი 2019"u003Eსაბუნებისმეტყველო მეცნიერებათა კონკურსშიu003C/au003E!u003Cbr /u003E შემქნით სტატიები და მოიგეთ პრიზებიu003C/bu003Eu003C/bigu003Eu003C/bigu003Enu003C/tdu003Eu003C/tru003Eu003C/tbodyu003Eu003C/tableu003Enu003C/divu003Eu003C/divu003Eu003C/divu003Eu003C/divu003E";());
სომხური ენა
Jump to navigation
Jump to search
სომხური ენა სომხ. հայերեն | |
| გავრცელებულია |  სომხეთი,  მთიანი ყარაბაღის რესპუბლიკა(არაა აღიარებული) |
| მოლაპარაკეთა რაოდენობა | დაახ. 6 მილიონი[1] |
| ოფიციალური სტატუსი | სომხეთი, მთიანი ყარაბაღის რესპუბლიკა (საერთაშორისოდ არაა აღიარებული) |
| ლინგვისტური კლასიფიკაცია | ევრაზიის ენები
|
| დამწერლობის სისტემა | სომხური დამწერლობა |
| ენის კოდები | ISO 639-1: hy ISO 639-2: arm (B); hye (T) ISO 639-3: hye |
| ვიკისივრცე | |
| ენის თარგი | Lang-hy |
| |
სომხური ენა (სომხ. Հայոց լեզու ჰაჲოც ლეზუ ან հայերեն [hɑjɛˈɾɛn] ჰაჲერენ) — ინდოევროპულ ენათა ოჯახის, მაგრამ ამევე ენათა ოჯახის ერთ-ერთი დამოუკიდებელი განშტოება.
სომხური ენა სომხეთის რესპუბლიკაში მცხოვრები ხალხის მშობლიური ენაა. სომხურად მეტყველებენ მსოფლიოს მრავალ ქვეყანაში — მათ შორის საქართველოში, სხვადასხვა დროს გაბნეული და სამშობლოსგან მოშორებით უცხო მიწაზე დამკვიდრებული სომხები.
სექციების სია
1 სომხური ენის ფორმები
2 დიალექტების ჰრაჩია აჭარჲანისეული კლასიფიკაცია
3 ზოგადი ცნობები სომხური ანბანის შესახებ
4 ანბანი
4.1 დიგრაფები
5 გრამატიკა
5.1 არსებითი სახელი
5.2 ზედსართავი სახელი
5.3 ნაცვალსახელი
5.3.1 პირის ნაცვალსახელი
5.3.2 კუთვნილებითი ნაცვალსახელი
5.4 ზმნა
5.5 რიცხვითი სახელი
5.5.1 რაოდენობითი რიცხვითი სახელი
5.5.2 რიგობითი რიცხვითი სახელი
5.5.3 წილობითი რიცხვითი სახელი
6 ლექსიკა: სიტყვები, მყარი გამოთქმები
6.1 მისალმება
6.2 დამშვიდობება
6.3 გაცნობა
6.4 კვირის დღეები
6.5 თვეები
6.6 ფერები
7 იხილეთ აგრეთვე
8 ლექსიკონები, სახელმძღვანელოები
9 ლიტერატურა
10 რესურსები ინტერნეტში
11 სქოლიო
სომხური ენის ფორმები |
ენათმეცნიერები განასხვავებენ სომხური ენის სულ სამ ფორმას:
ძველსომხური (գրաբար - გრაბარ).
- ძველსომხური წერილობით ძეგლებში V საუკუნიდან არის დამოწმებული. გრაბარი, ანუ ძველსომხური, როგორც ლიტერატურული ენა, გამოიყენებოდა XIX საუკუნის ლამის შუა ხანებამდე, საეკლესიო სფეროში კი (მაგ.: ღვთისმსახურებისას) დღესაც გამოიყენებენ. გრაბარზე შემონახულია უაღრესად მდიდარი ლიტერატურა თეოლოგიური თემების, სხვადასხვა ისტორიული მოვლენების, პოეზიისა და ეპიკის შესახებ.
აღმოსავლეთსომხური (Արևելյան հայերեն – არაველჲან ჰაჲერენ).
- აღმოსავლეთსომხური არის სომხეთის რესპუბლიკის (და თვითაღიარებული მთიანი ყარაბაღის რესპუბლიკის) ოფიციალური ენა. აღმოსავლეთსომხურად ლაპარაკობენ ასევე ირანში, საქართველოსა და რუსეთში მცხოვრები სომხები.
დასავლეთსომხური (Արևմտեան հայերէն – არევმტეან ჰაჲერენ).
- დასავლეთსომხური თავდაპირველად ანატოლიაში უნდა ყოფილიყო გავრცელებული. ოსმალეთის იმპერიაში სომხების გენოციდის შემდეგ ამ ენის გამოყენება შემცირდა, მაგრამ დღევანდელ თურქეთში მცხოვრები ბევრი სომეხი ახერხებს საკუთარი ენის, რელიგიისა და ტრადიციების დაცვა-შენარჩუნებას. დასავლეთსომხური არის ლიბანისა და ამერიკის შეერთებული შტატებში საკმაოდ გავლენიანი სომხური დიასპორის ენა.
სომხურ ენაზე მოსაუბრეთა რიცხვი დაახლ. 6,7 მილიონს აღწევს (1999 წლის მდგომარეობა), რომელთაგან 3 მილიონი სომხეთში ცხოვრობს.
დიალექტების ჰრაჩია აჭარჲანისეული კლასიფიკაცია |
1909 წელს სომეხმა ენათმეცნიერმა ჰრაჩია აჭარჲანმა სომხური ენის დიალექტები ტრადიციული (დასავლური, აღმოსავლური) დაყოფისაგან განსხვავებით, ენა დიალექტების სამ მთავარ ჯგუფად დაჰყო:
- დიალექტების „-უმ“-ჯგუფი;
- დიალექტების „-კჷ“-ჯგუფი;
- დიალექტების „-ელ“-ჯგუფი.
ამ კლასიფიკაციის მიხედვით, თბილისური (ავლაბრის) (ასევე ლორეს) სომხური პირველ, „-უმ“-ჯგუფს, ხოლო მეორე, „-კჷ“-ჯგუფს სოხუმის, სოჭის, წებელდისა და ადლერის სომეხთა მეტყველებაა მოხსენიებული.
ზოგადი ცნობები სომხური ანბანის შესახებ |
სომხურს გააჩნია საკუთარი, ანბანური ტიპის დამწერლობა, რომელიც V საუკუნეში (გადმოცემის თანახმად, 405 წელს) ეკლესიის მსახურმა მესროპ მაშტოცმა გამოიგონა. მას შემდეგ სომხური ანბანი გამოიყენება, როგორც აღმოსავლეთ სომხურის, ასევე დასავლეთ სომხურისთვის.
- სომხური ანბანი შედგება 39 ასო-ნიშნისაგან, რომელთაგან 7 ხმოვანია, ხოლო დანარჩენი 32 ასო კი თანხმოვანი.
ანბანი |
მთავარი სტატია : სომხური დამწერლობა.Ա ա | Բ բ | Գ գ | Դ դ | Ե ե | Զ զ | Է է | Ը ը | Թ թ |
Ժ ժ | Ի ի | Լ լ | Խ խ | Ծ ծ | Կ կ | Հ հ | Ձ ձ | Ղ ղ |
Ճ ճ | Մ մ | Յ յ | Ն ն | Շ շ | Ո ո | Չ չ | Պ պ | Ջ ջ |
Ռ ռ | Ս ս | Վ վ | Տ տ | Ր ր | Ց ց | Ւ ւ | Փ փ | Ք ք |
և | Օ օ | Ֆ ֆ |
დიგრაფები |
- ՈՒ ու
- ԿՂ կղ
გრამატიკა |
სომხურ ენას გააჩნია კარგად განვითარებული დეკლინაციური სისტემა (შვიდი ბრუნვა), მაგრამ არ განასხვავებს სქესს.
ძველი სინთეზური ზმნური ფორმების უმეტესი ნაწილი ანალიტიკური კონსტრუქციებით (ანუ დამხმარე ზმნის მეშვეობით) შეიცვალა. სიტყვათა განლაგებით სომხურს ახასიათებს ძირითადად შემდეგი წყობა სუბიექტი/პრედიკატი/ობიექტი.
კონიუნქტივი ფუნქციონირებს მხოლოდ პრეზენსსა და პრეტერიტუმში და გამოიყენება ირიბი მეტყველებისას. სომხური იცნობს ოპტატივს და დეზიდერატივს. განუსაღვრელი არტიკლი აღმ. სომხურში არ არის მარკირებული, ხოლო დასავლეთსომხურში კი არსებითს მოსდევს იგი մը (მე).
არსებითი სახელი |
ზედსართავი სახელი |
ნაცვალსახელი |
პირის ნაცვალსახელი |
სომხურ პირის ნაცვალსახელს ქართულის მსგავსად სქესი არ გააჩნია.
| მხ. რიცხვი | მრ. რიცხვი |
|---|
|
|
კუთვნილებითი ნაცვალსახელი |
კუთვნილებითი ნაცვალსახელი სომხურში ყოველთვის არსებითი სახელი წინ დგას.
| მხ. რ. | მრ. რ. |
|---|
|
|
ზმნა |
რიცხვითი სახელი |
რაოდენობითი რიცხვითი სახელი |
- რამდენი? - ინჩკან?
| 0 (ნული) | ზერო | - | - | - | - |
| 1 (ერთი) | მეკ | 21 (ოცდაერთი) | ქსან მეკ | 500 (ხუთასი) | ჰინგ ჰარჲურ |
| 2 (ორი) | ჲერკუ(ს) | 22 (ოცდაორი) | ქსან ჲერკუ | 600 (ექვსასი) | ვეც ჰარჲურ |
| 3 (სამი) | ჲერექ | 23 (ოცდასამი) | ქსან ჲერექ | 700 (შვიდასი) | ჲოთ ჰარჲურ |
| 4 (ოთხი) | ჩორს | 24 (ოცდაოთხი) | ქსან ჩორს | 800 (რვაასი) | უთ ჰარჲურ |
| 5 (ხუთი) | ჰინგ | 25 (ოცდახუთი) | ქსან ჰინგ | 900 (ცხრაასი) | ინჷ ჰარჲურ |
| 6 (ექვსი) | ვეც | 26 (ოცდაექვსი) | ქსან ვეც | 1000 (ათასი) | ჰაზარ |
| 7 (შვიდი) | ჲოთ | 27 (ოცდაშვიდი) | ქსან ჲოთ | 5000 (ხუთი ათასი) | ჰინგ ჰაზარ |
| 8 (რვა) | უთ | 28 (ოცდარვა) | ქსან უთ | 1 000 000 ((ერთი) მილიონი) | მეკ მილიონ |
| 9 (ცხრა) | ინჷ | 29 (ოცდაცხრა) | ქსანინჷ | 1900 (ათასცხრაასი) | ჰაზარ ინჷ ჰარჲურ |
| 10 (ათი) | ტას | 30 (ოცდაათი) | ჲერესუნ | 1902 (ათასცხრაასორი) | ჰაზარ ინჷ ჰარჲურ ჲერკუ |
| 11 (თერთმეტი) | ტასნმეკ | 40 (ორმოცი) | ქარრასუნ | 1906 (ათასცხრაასექვსი) | ჰაზარ ინჷ ჰარჲურ ვეც |
| 12 (თორმეტი) | ტასნერკუ | 50 (ორმოცდაათი) | ჰისუნ | 1917 (ათასცხრაასჩვიდმეტი) | ჰაზარ ინჷ ჰარჲურ ტასნჲოთ |
| 13 (ცამეტი) | ტასნერექ | 60 (სამოცი) | ვათსუნ | 1921 (ათასცხრაასოცდაერთი) | ჰაზარ ინჷ ჰარჲურ ქსანმეკ ქსანმეკ |
| 14 (თოთხმეტი) | ტასნჩორს | 70 (სამოცდაათი) | ჲოთანასუნ | 1924 (ათასცხრაასოცდაოთხი) | ჰაზარ ინჷ ჰარჲურ ჩორს |
| 15 (თხუთმეტი) | ტასნჰინგ | 80 (ოთხმოცი) | უთსუნ | 1937 (ათასცხრაასოცდაჩვიდმეტი) | ჰაზარ ინჷ ჰარჲურ ერესუნჲოთ |
| 16 (თექვსმეტი) | ტასნვეც | 90 (ოთხმოცდაათი) | ინნსუნ | 1941 (ათასცხრაასორმოცდაერთი) | ჰაზარ ინჷ ჰარჲურ ქარასუნმეკ |
| 17 (ჩვიდმეტი) | ტასნჲოთ | 100 (ასი) | ჰარჲურ | 1945 (ათასცხრაასორმოცდახუთი) | ჰაზარ ინჷ ჰარჲურ ქარასუნჰინგ |
| 18 (თვრამეტი) | ტასნუთ | 200 (სამასი) | ჲერკუ ჰარჲურ | 1956 (ათასცხრაასორმოცდათექვსმეტი) | ჰაზარ ინჷ ჰარჲურ ჰისუნვეც |
| 19 (ცხრამეტი) | ტასნინჷ | 300 (ოთხასი) | ჲერეკ ჰარჲურ | 1977 (ათასცხრაასსამოცდაჩვიდმეტი) | ჰაზარ ინჷ ჰარჲურ ჲოთანასუნ ჲოთ |
| 20 (ოცი) | ქსან | 400 (ოთხასი) | ჩორს ჰარჲურ | 1998 (ათასცხრაასოთხმოცდათვრამეტი) | ჰაზარ ინჷ ჰარჲურ ინნსუნუთ |
რიგობითი რიცხვითი სახელი |
სომხურ ენაში რიგობითი რიცხვითი სახელი ოთხამდე (მეოთხემდე) უწესოდ იწარმოებენ ფორმებს, ხოლო ხუთიდან (მეხუთედან) კი ბოლოსართს (-ერორდ) დაირთავენ. რიგობითი რიცხვითი სახელი არ იბრუნვის მაშინაც კი, როცა ზედსართავის ფუნქციით გამოდის ფრაზაში, წინადადებაში. რიგობით რიცხვით სახელს შეიძლება ერთვოდეს არტიკლი, რომელიც სომხურში ბოლოსართაულია.
| I - (პირველი) | არაჯინ |
| II - (მეორე) | ჲერკ´რორდ |
| III - (მესამე) | ჲერრორდ |
| IV - (მეოთხე) | ჩორორდ |
| V - (მეხუთე) | ჰინგერორდ |
| VI - (მეექვსე) | ვეცერორდ |
| VII - (მეშვიდე) | ჲოთერორდ |
| VIII - (მერვე) | უთერორდ |
| IX - (მეცხრე) | ინნერორდ |
| X - (მეათე) | ტასერორდ |
| XI - (მეთერთმეტე) | ტასნმეკ'ერორდ |
- 65-ე = ვათსუნჰინგერორდ
- 28-ე = ქსანუთერორდ
- 3-ე = ჲერრორდ
წილობითი რიცხვითი სახელი |
- (ხუთი მეექვსედი) = ჰინგ ვეცერორდ
- (ერთი მესამედი) = მეკ´ჲერორდ
უწესოდ იწარმოება „მეოთხედი“ და „ნახევარი“.
- (ერთი მესამედი) = (მეკ´) კარრორდ
- (სამი მეოთხედი) = ჲერეკ კარრორდ
- (ერთი მეორედი) = კ´ეს
- 3,5 (სამი მთელი ხუთი) = ჲერეკ უ კ´კეს
ლექსიკა: სიტყვები, მყარი გამოთქმები |
სომხური ენის ლექსიკაში შეინიშნება მსგავსებები (განსაკუთრებით სიტყვების ფუძე-ძირთა დონეზე) ბერძნულთან. სომხური შეიცავს მრავალ ნასესხობას ირანული ენებიდან (პართული, საშუალო სპარსული, სპარსული), ფრანგულიდან, ლათინურიდან და რა თქმა უნდა რუსულიდან (განსაკუთრებით ბევრი რუსიციზმი მოიპოვება ტექნიკურ ტერმინოლოგიაში და სასაუბრო ენაში.)
მისალმება |
- გამარჯობა! - ბარევ (ძეზ)!
- სალამი! - ვოხჯუჲნ! ბარევ!
- დილა მშვიდობისა! - ბარი ლუჲს, ბარი არავოტ!
- დღე მშვიდობისა! - ბარი ორ' ! (რ-რბილი)
- საღამო მშვიდობისა! - ბარი ჲერეკო!
- ღამე მშვიდობისა! - ბარი გიშერ!
- კეთილი იყოს თქვენი მობრძანება! - ბარი გალუსტ!
- როგორ ბრძანდებით? - ვონც ექ?
- როგორ ხარ? - ვონც ჲეს?
- როგორ გაქვთ საქმე(ებ)ი? - ვონც ე ძერ გორწერე?
- როგორ გაქვს საქმე(ებ)ი? - ვონც ე გორწერდ?
- კარგად - ლავ ე
- მადლობა - შნორაკალუთჲუნ
- კარგად - ლავ ე
- როგორ ხარ? - ვონც ჲეს?
- ... და თქვენ?, ... და შენ? - ისკ დუქ?, ისკ დუ?
დამშვიდობება |
- ნახვამდის! - ცტესუთჲუნ!
- აბა, დროებით! - ჰაჯოღ!
- ხვალამდე! - მინჩევ ვაღე!
- მშვიდობით! - მნას ბაროვ!
- წარმატებას (გამართლებას) გისურვებ! - ჰაჯოღუთჲუნ!
გაცნობა |
- რა გქვიათ? - ვონც ე ძერ ანუნე?
- რა გქვია? - ანუნტ ინჩ ე?
- რა გქვია? - ანუნტ ინჩ ე?
- მე მქვია ... - იმ ანუნნე ...
- რამდენი წლის ბრძანდებით? - ქანი ტარეკან ექ დუქ?
- რამდენი წლის ხარ? - ქანი ტარეკან ეს?
- რამდენი წლის ხარ? - ქანი ტარეკან ეს?
- მე... წლის - ეს... ტარეკან ემ
- საიდან ხართ? - ვორტეღიც ექ დუქ?
- მე ... ვარ - ეს ...-იც ემ
- ძალიან სასიამოვნოა? - შატ ჰაჭელი ე
- ჩემთვისაც (ძალიან სასიამოვნოა) - ინძ ელ ე შატ ჰაჭელი
კვირის დღეები |
- ორშაბათი - ჲერკ´უშაბთი
- სამშაბათი - ჲერექშაბთი
- ოთხშაბათი - ჩორექშაბთი
- ხუთშაბათი - ჰინგშაბთი
- პარასკევი - ურბათ
- შაბათი - შაბათ
- კვირა - კ´ირაკ´ი
თვეები |
- იანვარი - ჰუნვარ
- თებერვალი - ფეტრვარ
- მარტი - მარტ
- აპრილი - აპრილ
- მაისი - მაჲის
- ივნისი - ჰუნის
- ივლისი - ჰულის
- აგვისტო - ოგოსტოს
- სექტემბერი - სეპტემბერ
- ოქტომბერი - ჰოქტემბერ
- ნოემბერი - ნოჲემბერ
- დეკემბერი - დეკტემბერ
ფერები |
- ვერცხლისფერი - არწათაგუჲნ
- ყვითელი - დეღინ
- ცისფერი - ჲერკნაგუჲნ
- მწვანე - კანაჩ
- ლურჯი - კაპუჲტ
- წითელი - კარმირ
- იისფერი - მანუშაკაგუჲნ
- ნაცრისფერი - მოხრაგუჲნ
- ნარინჯისფერი - ნარნჯაგუჲნ
- წაბლისფერი - შაგანაკაგუჲნ
- ოქროსფერი - ვოსკეგუჲნ
- შავი - სევ
- თეთრი - სპიტაკ
- ვარდისფერი - ვარდაგუჲნ
იხილეთ აგრეთვე |
- არმენოლოგია
- სომხური ენის ორთოგრაფიული რეფორმა (1922–1924 წწ.)
ლექსიკონები, სახელმძღვანელოები |
შილაკაძე, ივანე: ახალი სომხური ენის გრამატიკა ქრესტომათიითა და ლექსიკონით : სახელმძღვ. სტუდენტებისათვის. თბილისი : თბილ. უნ-ტის გამ-ბა, 1971.
მელიქსეთ-ბეგი, ლეონ: სომხურ-ქართული ლექსიკონი. თბილისი: ნეკერი, 1996.- გორგაძე, რამაზ, პოღოსიანი, ვ.: სომხურ-ქართული სასაუბრო / რედ.: ნ. საგანელიძე. თბილისი: განათლება, 1989.
- ჩინჩალაძე, მ., პოღოსიანი, ვ.: ქართულ-სომხური სასაუბროები ლექსიკონითურთ. თბილისი: ინტელექტი, 1998.
ქართულ-აზერბაიჯანულ-სომხურ-რუსული სიხშირული ლექსიკონი. თბილისი: უმცირესობათა საკითხების ევრ. ცენტრი: საქ. ჩეხთა სათვისტომო "ზლატა პრაღა",2006.
ლიტერატურა |
მ. რობაქიძე, ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია, ტ. 9, გვ. 472, თბ., 1985 წელი.
რესურსები ინტერნეტში |
(ქართული) ზურაბ რატიანი: „წყაროთა ღაღადი ანუ პირიქითა საქართველო“ (ლეონტი მროველის „აქამომდის ქართლოსიანთა ენა სომხური იყო, ...“-ს შესახებ)- linguapedia.info
სქოლიო |
↑ სომხური. Ethnologue
(window.RLQ=window.RLQ||[]).push(function()mw.log.warn("Gadget "ReferenceTooltips" was not loaded. Please migrate it to use ResourceLoader. See u003Chttps://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98:Gadgetsu003E."););
კატეგორია:
- ენები და დიალექტები ანბანის მიხედვით
- სომხური ენა
- სომხეთის ენები
(window.RLQ=window.RLQ||[]).push(function()mw.config.set("wgPageParseReport":"limitreport":"cputime":"0.192","walltime":"0.274","ppvisitednodes":"value":1023,"limit":1000000,"ppgeneratednodes":"value":0,"limit":1500000,"postexpandincludesize":"value":19460,"limit":2097152,"templateargumentsize":"value":12438,"limit":2097152,"expansiondepth":"value":12,"limit":40,"expensivefunctioncount":"value":0,"limit":500,"unstrip-depth":"value":0,"limit":20,"unstrip-size":"value":367,"limit":5000000,"entityaccesscount":"value":1,"limit":400,"timingprofile":["100.00% 186.350 1 -total"," 72.59% 135.266 1 თარგი:ინფოდაფა_ენა"," 44.41% 82.762 1 თარგი:Wikidata"," 23.39% 43.583 7 თარგი:ახსტრდაწყება"," 9.81% 18.278 1 თარგი:სქოლიო"," 8.31% 15.487 4 თარგი:დროშა"," 5.94% 11.069 1 თარგი:მთავარი"," 5.47% 10.186 1 თარგი:ქსე"," 4.52% 8.421 7 თარგი:ინფოდაფა_ვი"," 4.37% 8.135 1 თარგი:ინფოდაფა_ენა/კოდი"],"scribunto":"limitreport-timeusage":"value":"0.044","limit":"10.000","limitreport-memusage":"value":1299601,"limit":52428800,"cachereport":"origin":"mw1319","timestamp":"20190321100541","ttl":2592000,"transientcontent":false);mw.config.set("wgBackendResponseTime":132,"wgHostname":"mw1272"););
