ფრანგული ენა სექციების სია ისტორია | ზოგადი ცნობები | დიალექტები | გავრცელება | სტატუსი | ანბანი | გრამატიკა | ლექსიკა | იხილეთ აგრეთვე | რესურსები ინტერნეტში | სქოლიო | სანავიგაციო მენიუფრანგულ-ქართული ლექსიკონიFondation Alliance françaiseAlliance française Paris Ile-de-FranceFrench is spreading, especially in Africaრრ
ენები და დიალექტები ანბანის მიხედვითფრანგული ენა
ბენინიბურკინა-ფასობურუნდიკამერუნიკანადაცენტრალური აფრიკის რესპუბლიკაჩადიკომორის კუნძულების კავშირიკოტ-დ’ივუარიკონგოს დემოკრატიული რესპუბლიკაჯიბუტიეკვატორული გვინეასაფრანგეთიგაბონიგვინეაჰაიტილუქსემბურგიმადაგასკარიმალიმონაკონიგერიკონგორუანდასენეგალისეიშელიშვეიცარიატოგოსაფრანგეთის გვიანასაფრანგეთის პოლინეზიაგვადელუპაგერნზიჯერზილუიზიანააშშმარტინიკამაიოტაახალი კალედონიაპონდიშერისენ-ბართელმისენ-მარტენისენ-პიერი და მიკელონიკამბოჯალაოსილიბანიმაროკომავრიკიმავრიტანიატუნისივიკისივრცეშივიკიპედიაფრანგული ენაფრანგებისვალონებისფრანკო-კანადელებისფრანკო-შვეიცარიელებისინდოევროპული ენების ოჯახისრომანულ ჯგუფსჰაიტისაფრანგეთის გვიანაკრეოლური ენებილათინური ენიდანრომაელთაგალებისგალებისსიტყვაფრანკებისგალიაV საუკუნეშისუბსტრატისასუპერსტრატისენისფონეტიკურიგრამატიკულიილ-დე-ფრანსისლათინური ენაœაფრიკატებირედუქციასევროპააზიააფრიკაამერიკაოკეანეთილათინურ ანბანსლათინურიბერძნულიბულგარულიგერმანულიდანიურიესპანურიესტონურიინგლისურიირლანდიურიიტალიურილატვიურილიტვურიმალტურინიდერლანდურიპოლონურიპორტუგალიურირუმინულისლოვაკურისლოვენურიუნგრულიფინურიფრანგულიშვედურიჩეხური
(function()var node=document.getElementById("mw-dismissablenotice-anonplace");if(node)node.outerHTML="u003Cdiv class="mw-dismissable-notice"u003Eu003Cdiv class="mw-dismissable-notice-close"u003E[u003Ca tabindex="0" role="button"u003Eდამალვაu003C/au003E]u003C/divu003Eu003Cdiv class="mw-dismissable-notice-body"u003Eu003Cdiv id="localNotice" lang="ka" dir="ltr"u003Eu003Cdiv class="layout plainlinks" align="center"u003Eდაუკავშირდით ქართულ ვიკიპედიას u003Ca href="https://www.facebook.com/georgianwikipedia" rel="nofollow"u003Eu003Cimg alt="Facebook icon.svg" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Facebook_icon.svg/14px-Facebook_icon.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Facebook_icon.svg/21px-Facebook_icon.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Facebook_icon.svg/28px-Facebook_icon.svg.png 2x" data-file-width="256" data-file-height="256" /u003Eu003C/au003E u003Cbu003Eu003Ca rel="nofollow" class="external text" href="https://www.facebook.com/georgianwikipedia"u003EFacebooku003C/au003Eu003C/bu003E-ის ოფიციალურ გვერდზე!nu003Cpu003Eu003Cbr /u003Enu003C/pu003Enu003Ctable class="messagebox standard-talk" style="font-size:100%; text-align:center; border:3px solid blue; background-color:white;"u003Enu003Ctbodyu003Eu003Ctru003Enu003Ctdu003Eu003Ca href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%90:Wikimedia_CEE_Spring_2019" title="ვიკიპედია:Wikimedia CEE Spring 2019"u003Eu003Cimg alt="CEE Spring CEE.xcf" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/CEE_Spring_CEE.xcf/100px-CEE_Spring_CEE.xcf.png" decoding="async" width="100" height="65" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/CEE_Spring_CEE.xcf/150px-CEE_Spring_CEE.xcf.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/CEE_Spring_CEE.xcf/200px-CEE_Spring_CEE.xcf.png 2x" data-file-width="548" data-file-height="356" /u003Eu003C/au003Enu003C/tdu003Enu003Ctd width="100%"u003Eu003Cbigu003Eu003Cbigu003E u003Cbu003Eu003Ca href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%90:Wikimedia_CEE_Spring_2019" title="ვიკიპედია:Wikimedia CEE Spring 2019"u003Eვიკიგაზაფხული 2019u003C/au003E დაიწყო! ჩაერთეთ ვიკიმარათონში და მოიგეთ პრიზებიu003C/bu003Eu003C/bigu003Eu003C/bigu003Eu003Cbr /u003E(კონკურსში მონაწილეობამდე გაეცანით მის u003Ca href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%90:Wikimedia_CEE_Spring_2019/%E1%83%AC%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98" title="ვიკიპედია:Wikimedia CEE Spring 2019/წესები"u003Eu003Cbu003Eწესებსu003C/bu003Eu003C/au003E)nu003C/tdu003Eu003C/tru003Eu003C/tbodyu003Eu003C/tableu003Enu003C/divu003Eu003C/divu003Eu003C/divu003Eu003C/divu003E";());
ფრანგული ენა
Jump to navigation
Jump to search
ფრანგული ენა français | |
გავრცელებულია | საფრანგეთი, მონაკო, ბელგია (ვალონია), შვეიცარია (რომანდია), კანადა (კვებეკი) იხილეთ სრულად |
მოლაპარაკეთა რაოდენობა | 200 მლნ. |
ოფიციალური სტატუსი | 29 ქვეყანა ბელგია ბენინი ვანუატუ 17 დამოკიდებული ტერიტორია ვალე-დ'აოსტა ( იტალია) საფრანგეთის გვიანა უოლისი და ფუტუნა ადმინისტრაციული/კულტურული ალჟირი კამბოჯა ვიეტნამი |
ლინგვისტური კლასიფიკაცია | ინდოევროპული ენები
|
დამწერლობის სისტემა | ლათინური (ფრანგული ვარიანტი) |
ენის კოდები | ISO 639-1: fr ISO 639-2: fre (B); fra (T) ISO 639-3: fra |
რუკა | |
ფრანგული ენის გავრცელების არეალი მსოფლიოში | |
ვიკისივრცე | |
ენის თარგი | Lang-fr |
ვიკისივრცეში არის ვიკიპედია — ფრანგული ენა |
ფრანგული ენა — ფრანგების, ვალონების, ფრანკო-კანადელების, ფრანკო-შვეიცარიელების ენა. მიეკუთვნება ინდოევროპული ენების ოჯახის რომანულ ჯგუფს. ფრანგულ ენაზე ლაპარაკობს აფრიკის მრავალი ქვეყანა, ჰაიტი, საფრანგეთის გვიანა და სხვა[1]. ფრანგულმა ენამ სხვა ენებზე ადრე მოიპოვა საერთაშორისო ენის სტატუსი[2]. ფრანგული ენის საფუძველზე შეიქმნა კრეოლური ენები.
სექციების სია
1 ისტორია
2 ზოგადი ცნობები
3 დიალექტები
4 გავრცელება
5 სტატუსი
6 ანბანი
7 გრამატიკა
7.1 არტიკლი
7.2 ნაცვალსახელი
7.3 ზმნა
8 ლექსიკა
8.1 ცალკეული სიტყვები და ფრაზები
8.2 რიცხვები
8.3 ზმნები
8.4 პირის ნაცვალსახელები
9 იხილეთ აგრეთვე
10 რესურსები ინტერნეტში
11 სქოლიო
ისტორია |
ფრანგული ენა განვითარდა ხალხური ლათინური ენიდან გალიის ტერიტორიაზე რომაელთა გალების დაპყრობის შემდეგ[1]. გალების ენიდან შემორჩენილია ზოგიერთი სიტყვა. უფრო მნიშვნელოვანი ლექსიკური ერთეულები შემორჩა გერმანული ტომის - ფრანკების ენიდან, რომლებმაც დაიპყრეს გალია ახ. წ. V საუკუნეში და შეერივნენ ახალ მოსახლეობას[1]. გალური სუბსტრატისა და გერმანული სუპერსტრატის გავლენით აიხსნება ენის ფონეტიკური და გრამატიკული თავისებურება.
ფრანგული ენის ისტორია შემდეგ პერიოდებად დაიყოფა:
- გალურ-რომანული პერიოდი - (V-VII ს.ს.),
- ძველი ფრანგული პერიოდი - (IX-XII ს.ს.),
- საშუალო ფრანგული პერიოდი - (XIV-XV ს.ს.),
- ადრინდელი ახალი ფრანგული პერიოდი - (XVI ს.),
- ახალი ფრანგული-კლასიკური პერიოდი - (XVII-XVIII ს.ს.) და
- თანამედროვე ფრანგული პერიოდი - (XIX საუკუნიდან).
ზოგადი ცნობები |
უძველესი წერილობითი ძეგლები VIII (რაიხენაუს გლოსები) საუკუნიდან არსებობს. პირველი გაბმული ტექსტი-842 („სტრასსბურგის ფიცი“, წმინდა „ევლალის ცხოვრება“). ახალი სალიტერატურო ენა ჩამოყალიბდა XIV საუკუნეში ილ-დე-ფრანსის დიალექტის საფუძველზე (ცენტრი - პარიზი). XVI საუკუნეში შეიქმნა ეროვნული ფრანგული ენა, რომელმაც ოფიციალური სახელმწიფო საქმის წარმოებიდან განდევნა, როგორც ადგილობრივი დიალექტები, აგრეთვე ლათინური ენა[1]. შუა საუკუნეების ფართოდ გამოხატული დიალექტური საზღვრები თითქმის იშლება. კარგადაა შემონახული ჩრდილოური დიალექტები - პიკარდიული (ჩრდ. საფრანგეთი) და ვალონური (ბელგია). სხვა რეგიონებში იგი კილოკავებად იქცნენ.
XVII-XVIII საუკუნეებში ფრანგულ ენას საერთაშორისო ენის ფუნქცია დაეკისრა. XVII საუკუნეში დადგინდა სალიტერატურო ნორმა, რომელიც დღემდე ძირითადად უცვლელია.
ლექსიკამ ლიტერატურული ლათინურის ძლიერი გავლენა განიცადა. გვხვდება ბევრი ნასესხები სიტყვა ესპანური, ინგლისური, იტალიური ენებიდან. აგრეთვე ლათინური და ბერძნული სამეცნიერო ტერმინოლოგია.
ფრანგული ენა შედგება 15 ხმოვანისა და 20 თანხმოვანი ფონემისაგან. ხმოვნებში განირჩევა ღია და დახურული e და o, ლაბიალიზებული œ, ø, y, ცხვირისმიერი /ɑ̃/, /ɛ̃/, /ɔ̃/ and /œ̃/.
ფრანგულ ენას აფრიკატები არ გააჩნია. ბევრია ასოთშერწყმა, რომელიც ერთ ბგერას გადმოგვცემს (eau-ო, ai-ე).
უმახვილო ხმოვნები რედუქციას არ ექვემდებარება, თანხმოვნები არ ყრუვდება. მახვილი მოდის სიტყვის ბოლო მარცვალზე.
დიალექტები |
- ილ-დე-ფრანსი
- პუატუური
- ნორმანდიული
- პიკარდიული
- ვალონური
- ბურგუნდიული
- ლოთარინგიული
გავრცელება |
ევროპა
აზია
| აფრიკა
| ამერიკა
ოკეანეთი
|
სტატუსი |
ოფიციალური ენა:
- აშშ
- ლუიზიანა
ბელგია — ნიდერლანდურთან და გერმანულთან ერთად.- ბურკინა-ფასო
ბურუნდი — კირუნდისთან და სუაჰილისთან ერთად.- გაბონი
ეკვატორული გვინეა — ესპანურთან ერთად.
ვანუატუ — ინგლისურთან და ბისლამასთან ერთად.
იტალია
ვალე-დ'აოსტა — იტალიურთან ერთად.
კამერუნი — ინგლისურთან ერთად.
კანადა — ინგლისურთან ერთად.- კვებეკი
- ნიუ-ბრანსუიკი
- ნუნავუტი
კომორის კუნძულები — არაბულთან და კომორულთან ერთად.- კონგოს დემოკრატიული რესპუბლიკა
- კონგოს რესპუბლიკა
- კოტ-დ’ივუარი
- საფრანგეთი
მადაგასკარი — მალგაშურთან ერთად.
მავრიკი — ინგლისურთან ერთად.- მალი
- მონაკო
რუანდა — ინგლისურთან და კინიარუანდასთან ერთად.
სეიშელის კუნძულები — ინგლისურთან ერთად.- სენეგალი
- ტოგო
შვეიცარია — გერმანულთან, იტალიურთან და რეტო-რომანულთან ერთად.
ჩადი — არაბულთან ერთად.- ცენტრალური აფრიკის რესპუბლიკა
ჯიბუტი — არაბულთან ერთად.
ჰაიტი — ჰაიტიურთან ერთად.
- გაერო
- ევროპის კავშირი
ანბანი |
ანბანი ეფუძნება ლათინურ ანბანს. ხშირად გვხვდება დიაკრიტიკული ნიშნები.
ასო | სახელწოდება | ქართული შესატყვისი | | ასო | სახელწოდება | ქართული შესატყვისი |
---|---|---|---|---|---|---|
A, a | ɑ | ა | N, n | ɛn | ენ | |
B, b | be | ბე | O, o | o | ო | |
C, c | se | სე | P, p | pe | პე | |
D, d | de | დე | Q, q | ky | კჲუ | |
E, e | œ | ჲო | R, r | ɛʁ | ერ | |
F, f | ɛf | ეჶ | S, s | ɛs | ეს | |
G, g | ʒe | ჟე | T, t | te | ტე | |
H, h | aʃ | აშ | U, u | y | ჲუ | |
I, i | i | ი | V, v | ve | ვე | |
J, j | ʒi | ჟი | W, w | dubləve | დუბლ-ვე | |
K, k | kɑ | კა | X, x | iks | იქს | |
L, l | ɛl | ელ | Y, y | igʁɛk | იგრეკ | |
M, m | ɛm | ემ | Z, z | zɛd | ზედ |
გრამატიკა |
ფრანგული რომანულ ენებს ემსგავსება.
გრამატიკული წყობა ანალიზურია. სიტყვები არ იბრუნვის- ამ ფუნქციას სიტყვათა რიგი და წინდებულები; არსებით და ზედსართავს აქვს ორი რიცხვი, ორი სქესი(მდედრობითი და მამრობითი).
ფრანგულში არის სიტყვათა სუბიექტურ-ზმნურ-ობიექტური მიმდევრობა. თუმცა შეიძლება შეიცვალოს.
არტიკლი |
ფრანგულ ენას აქვს არტიკლი, რომლის ფორმაცვალებადობაში, ისტორიული თვალსაზრისით, ლათინური ჩვენებითი ნაცვალსახელის გარკვეული განვითარება ჩანს.
არტიკლი სამგვარია:
- განსაზღვრული: le, la (ხმოვნის ან ყრუ h-ს წინ: l'); მრავლობითში les;
- განუსაზღვრელი: un, une; მრავლობითში des;
- ნაწილობრივი: du, de la (ხმოვნის ან ყრუ h-ს წინ: de l'); მრავლობითში des;
ნაცვალსახელი |
ნაცვალსახელები ორი ტიპისაა:დამოკიდებული(je) და დამოუკიდებელი(moi).
ზმნა |
ფრანგულში არის 3 ტიპის ზმნა. ზმნას აქვს პირის, რიცხვის, დროის, კილოს გვარისა და ზოგჯერ სქესის გრამატიკული კატეგორია.
ლექსიკა |
ცალკეული სიტყვები და ფრაზები |
- გამარჯობა - Bonjour!
- Bonjour madame! - მისალმება ქალს.
- donner le bonjour à qn - მიესალმო ვისმე
- Bonjour madame! - მისალმება ქალს.
- გამარჯობა (ფამილარული) - Salut!
- Salut les copains! სალამი, მეგობრებო!
- საღამო მშვიდობისა! - Bonsoir!
- ბატონი - Monsieur, Messiers!
- ქალბატონი - Madame, Mesdame!
- Madame et messiers - ქალბატონები და ბატონები
- Madame et messiers! - ქალბატონებო და ბატონებო!
- Mademoiselle, Mesdemoiselles! - ქალბატონო! (მიმართვა გაუთხოვარი, ან უქმროდ მცოხვრები ქალისსადმი)
- ძვირაფასო!; საყვარელო! - chéri (მამრ.), chérie (მდედრ.)
- Mon cher! (მამრისადმი); Ma chèr! (მდედრისადმი) - ჩემო ძვირფასო!
- მობრძანდით!; კეთილი იყოს თქვენი მობრძანება! — Bienvenue!
- ძალიან სასიამოვნო. ძალიან სასიამოვნოა. (ძალიან) მიხარია! - enchanté, e
- Enchanté de faire votre conaissance - მიხარია (სასიამოვნოა) თქვენი გაცნობა
- თანხმობა, დასტურის მისცემა, ან თხოვნა (შენობითი ურთიერთობის ფორმა) - S’il te plaît
- თანხმობა, დასტურის მისცემა, ან თხოვნა (თქვენობითი ურთიერთობის, ან მრავლობითი ფორმა) - S’il vous plaît
- ხშირად ამ ფორმებს თარგმნიან ფორმით „გეთაყვა“, თუმცა ხსენებული ფორმა დღევანდელ ქართულში არ გამოიყენება. აქედან გამომდინარე, იგი ხშირად გაუგებარია ფრანგული ენის შემსწავლელისთვის და ბევრად ადვილია პარალელის გავლება ინგლისურ „ფლი:ზ“-თან, ან გერმანულ „ბითთე“-სთან, ან თუნდაც რუსულ „პაჟალუისტა“-სთან.
- გმადლობ(თ), მადლობა — Merci
- დიდად გმადლობ(თ), დიდი მადლობა - Merci beaucoup
- კი - Oui
- არა - Non
- ნახვამდის — Au revoir; À bientot;
- მშვიდობით! - Adieu!
რიცხვები |
- 1 — un, 2 — deux, 3 — trois, 4 — quatre, 5 — cinq, 6 — six, 7 — sept, 8 — huit, 9 — neuf, 10 — dix
ზმნები |
- Être — ყოფნა.
- Faire — კეთება.
- Avoir — ქონა,ყოლა.
პირის ნაცვალსახელები |
- Je — მე
- Tu — შენ
- Il (elle) — ის
- Nous — ჩვენ
- Vous — თქვენ
- Ils (elles) — ისინი
იხილეთ აგრეთვე |
- ფრანგული ანბანი
- რეფორმები ფრანგულ ორთოგრაფიაში
რესურსები ინტერნეტში |
- ფრანგულ-ქართული ლექსიკონი
- Fondation Alliance française
- Alliance française Paris Ile-de-France
- French is spreading, especially in Africa
სქოლიო |
- ↑ 1.01.11.21.3ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია, ტ. 10, გვ. 389-390, თბ., 1986 წელი.
↑ შოთა ძიძიგური, სიტყვის ცხოვრება; 1988
|
|
ვიკიწიგნებში არის სტატია: ფრანგული ენა
(window.RLQ=window.RLQ||[]).push(function()mw.log.warn("Gadget "ReferenceTooltips" was not loaded. Please migrate it to use ResourceLoader. See u003Chttps://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98:Gadgetsu003E."););
კატეგორია:
- ენები და დიალექტები ანბანის მიხედვით
- ფრანგული ენა
(window.RLQ=window.RLQ||[]).push(function()mw.config.set("wgPageParseReport":"limitreport":"cputime":"0.840","walltime":"1.314","ppvisitednodes":"value":9104,"limit":1000000,"ppgeneratednodes":"value":0,"limit":1500000,"postexpandincludesize":"value":216644,"limit":2097152,"templateargumentsize":"value":140980,"limit":2097152,"expansiondepth":"value":13,"limit":40,"expensivefunctioncount":"value":2,"limit":500,"unstrip-depth":"value":0,"limit":20,"unstrip-size":"value":1291,"limit":5000000,"entityaccesscount":"value":1,"limit":400,"timingprofile":["100.00% 954.510 1 -total"," 60.37% 576.231 1 თარგი:ინფოდაფა_ენა"," 51.59% 492.404 7 თარგი:ახსტრდაწყება"," 49.57% 473.168 3 თარგი:Collapsible_list"," 45.60% 435.304 54 თარგი:Flagcountry"," 20.65% 197.142 66 თარგი:დროშა"," 8.73% 83.366 2 თარგი:ნავდაფა"," 7.09% 67.649 1 თარგი:Wikidata"," 5.07% 48.362 1 თარგი:საფრანგეთის_თემები"," 4.64% 44.327 1 თარგი:ევროკავშირის_ენები"],"scribunto":"limitreport-timeusage":"value":"0.028","limit":"10.000","limitreport-memusage":"value":770820,"limit":52428800,"cachereport":"origin":"mw1253","timestamp":"20190321101922","ttl":2592000,"transientcontent":false););"@context":"https://schema.org","@type":"Article","name":"u10e4u10e0u10d0u10dcu10d2u10e3u10dau10d8 u10d4u10dcu10d0","url":"https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%A4%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%90","sameAs":"http://www.wikidata.org/entity/Q150","mainEntity":"http://www.wikidata.org/entity/Q150","author":"@type":"Organization","name":"Contributors to Wikimedia projects","publisher":"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":"@type":"ImageObject","url":"https://www.wikimedia.org/static/images/wmf-hor-googpub.png","datePublished":"2005-05-31T19:54:09Z","image":"https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/2/26/Map-Francophone_World.png"(window.RLQ=window.RLQ||[]).push(function()mw.config.set("wgBackendResponseTime":141,"wgHostname":"mw1247"););