ტაო სექციების სია გეოგრაფია | ისტორია | ლიტერატურა | რესურსები ინტერნეტში | სქოლიო | სანავიგაციო მენიუტაო-კლარჯეთი"საქართველო"რ
აბაზგიაარგვეთიარტაანიაფხაზეთიაჭარაბაზალეთიბაიდარიბამბაკიბასიანიბორჩალოგაგიგარდაბანიგარეკახეთიგაღმამხარი (კახეთი)გაღმამხარი (ქართლი)გაჩიანიგუდამაყარიგურიაგუჯარეთიდვალეთიდიღმისხევიდმანისხევიეგრისიელისენიერუშეთიერწოერწო-თიანეთივაკეზემო აჭარაზემო ქართლიზენა სოფელიზურტაკეტითაკვერითორთომითორითრიალეთითუშეთიიმერეთიკამბეჩოვანიკანგარიკახეთიკლარჯეთიკოლაკოლბოფორიკუხეთილაზიკალეჩხუმილორემაღრანდვალეთიმაჭახელიმესხეთიმთიულეთიმუხრანიმუხურისინარიმანინიგალიოდიშიოკრიბაპალაკაციოპარხალირაჭასაარიშიანოსაბედიანოსაინგილოსამაჩაბლოსამეგრელოსამურზაყანოსამცხესანიგეთისაჩინოსაჯავახოსვანეთისპერისურებიტაოტაშირიფოსოფშავიფხოვიქართლიქვემო ქართლიქიზიყიქსნისხევიშავშეთიშიდა ქართლიშუასოფელიცხავატიცხრაძმისხევიწანარეთიწებელდაწილკანიწობენიწოფოფორიჭანეთიჭარ-ბელაქანიჭართალიხადახანდოხევიხევსურეთიხერკიხორტევანიხორძენეხორხიხუნანიჯავახეთიჯიქეთიჰერეთი
საქართველოს ისტორიულ-გეოგრაფიული მხარეები
თურქეთისმესხეთისჭოროხისვახუშტი ბატონიშვილისქართლოსისბაიბურთიდანისპირიჭანეთიძვ. წ. 1112ურარტულიარზრუმისქსენოფონტიხალიბებისკვითინებიმამიკონიანთამონოფიზიტობადიოფიზიტობაბანახახულიოშკიპარხალიოთხთა ეკლესიაბაგრატიონთა დინასტიისაშოტ I დიდი კურაპალატიდავით III კურაპალატითორნიკე ერისთავიიოანე მთაწმიდელიექვთიმე მთაწმიდელისამცხე-საათაბაგოსოსმალეთმა
(function()var node=document.getElementById("mw-dismissablenotice-anonplace");if(node)node.outerHTML="u003Cdiv class="mw-dismissable-notice"u003Eu003Cdiv class="mw-dismissable-notice-close"u003E[u003Ca tabindex="0" role="button"u003Eდამალვაu003C/au003E]u003C/divu003Eu003Cdiv class="mw-dismissable-notice-body"u003Eu003Cdiv id="localNotice" lang="ka" dir="ltr"u003Eu003Cdiv class="layout plainlinks" align="center"u003Eდაუკავშირდით ქართულ ვიკიპედიას u003Ca href="https://www.facebook.com/georgianwikipedia" rel="nofollow"u003Eu003Cimg alt="Facebook icon.svg" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Facebook_icon.svg/14px-Facebook_icon.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Facebook_icon.svg/21px-Facebook_icon.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Facebook_icon.svg/28px-Facebook_icon.svg.png 2x" data-file-width="256" data-file-height="256" /u003Eu003C/au003E u003Cbu003Eu003Ca rel="nofollow" class="external text" href="https://www.facebook.com/georgianwikipedia"u003EFacebooku003C/au003Eu003C/bu003E-ის ოფიციალურ გვერდზე!nu003Cpu003Eu003Cbr /u003Enu003C/pu003Enu003Ctable class="messagebox standard-talk" style="font-size:100%; text-align:center; border:3px solid blue; background-color:white;"u003Enu003Ctbodyu003Eu003Ctru003Enu003Ctdu003Eu003Ca href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%90:Wikimedia_CEE_Spring_2019" title="ვიკიპედია:Wikimedia CEE Spring 2019"u003Eu003Cimg alt="CEE Spring CEE.xcf" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/CEE_Spring_CEE.xcf/100px-CEE_Spring_CEE.xcf.png" decoding="async" width="100" height="65" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/CEE_Spring_CEE.xcf/150px-CEE_Spring_CEE.xcf.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/CEE_Spring_CEE.xcf/200px-CEE_Spring_CEE.xcf.png 2x" data-file-width="548" data-file-height="356" /u003Eu003C/au003Enu003C/tdu003Enu003Ctd width="100%"u003Eu003Cbigu003Eu003Cbigu003E u003Cbu003Eu003Ca href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%90:Wikimedia_CEE_Spring_2019" title="ვიკიპედია:Wikimedia CEE Spring 2019"u003Eვიკიგაზაფხული 2019u003C/au003E დაიწყო! ჩაერთეთ ვიკიმარათონში და მოიგეთ პრიზებიu003C/bu003Eu003C/bigu003Eu003C/bigu003Eu003Cbr /u003E(კონკურსში მონაწილეობამდე გაეცანით მის u003Ca href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%90:Wikimedia_CEE_Spring_2019/%E1%83%AC%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98" title="ვიკიპედია:Wikimedia CEE Spring 2019/წესები"u003Eu003Cbu003Eწესებსu003C/bu003Eu003C/au003E)nu003C/tdu003Eu003C/tru003Eu003C/tbodyu003Eu003C/tableu003Enu003Cpu003Eu003Cbr /u003Enu003C/pu003Enu003Ctable class="messagebox standard-talk" style="font-size:100%; text-align:center; border:3px solid red; background-color:white;"u003Enu003Ctbodyu003Eu003Ctru003Enu003Ctdu003Eu003Ca href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%90:%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%91%E1%83%A3%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%A7%E1%83%95%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%9D_%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%90%E1%83%97%E1%83%90_%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%99%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%A1%E1%83%98_2019" title="ვიკიპედია:საბუნებისმეტყველო მეცნიერებათა კონკურსი 2019"u003Eu003Cimg alt="UG-GE Wikipedia contest CBP.png" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/eb/UG-GE_Wikipedia_contest_CBP.png/200px-UG-GE_Wikipedia_contest_CBP.png" decoding="async" width="200" height="81" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/eb/UG-GE_Wikipedia_contest_CBP.png/300px-UG-GE_Wikipedia_contest_CBP.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/eb/UG-GE_Wikipedia_contest_CBP.png/400px-UG-GE_Wikipedia_contest_CBP.png 2x" data-file-width="1270" data-file-height="512" /u003Eu003C/au003Enu003C/tdu003Enu003Ctd width="100%"u003Eu003Cbigu003Eu003Cbigu003E u003Cbu003E1 აპრილიდან - 31 მაისის ჩათვლით ჩაერთეთ u003Cbr /u003Eu003Ca href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%90:%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%91%E1%83%A3%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%A7%E1%83%95%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%9D_%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%90%E1%83%97%E1%83%90_%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%99%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%A1%E1%83%98_2019" title="ვიკიპედია:საბუნებისმეტყველო მეცნიერებათა კონკურსი 2019"u003Eსაბუნებისმეტყველო მეცნიერებათა კონკურსშიu003C/au003E!u003Cbr /u003E შექმენით სტატიები და მოიგეთ პრიზებიu003C/bu003Eu003C/bigu003Eu003C/bigu003Enu003C/tdu003Eu003C/tru003Eu003C/tbodyu003Eu003C/tableu003Enu003C/divu003Eu003C/divu003Eu003C/divu003Eu003C/divu003E";());
ტაო
Jump to navigation
Jump to search
ისტორიული მესხეთის მხარეები VIII-X საუკუნეებში.
ტაო — საქართველოს ისტორიულ-გეოგრაფიული მხარე თანამედროვე თურქეთის ტერიტორიაზე, ისტორიული მესხეთის ნაწილი. იგი მდებარეობს მდინარე ჭოროხის შუა დინების აუზში.
სექციების სია
1 გეოგრაფია
2 ისტორია
3 ლიტერატურა
4 რესურსები ინტერნეტში
5 სქოლიო
გეოგრაფია |
ვახუშტი ბატონიშვილის რუკა
ვახუშტი ბატონიშვილის მიხედვით ტაოს ოლთის ნაწილი ქართლოსის წილია ხოლო თორთუმი არა. რაც შეეხება კლარჯეთის ფართო გაგებას — არსიანიდან - ზღვამდე, სასაზღვრო ზოლის გავლება შეიძლება მხოლოდ ჭოროხის ბასეინზე შემოტარებით და შემდეგ ბაიბურთიდან ნატეხილების მთის გავლით ხაზის ჩავლება ოფამდე. შესაბამისად ტაო, ისპირი და ჭანეთი ეს ქართლოსის წილია.
ისტორია |
სახელწოდება დაკავშირებულია ქართული ტომების ტაოხების სახელთან. პირველად მოიხსენიება ძვ. წ. 1112 წელს ასურულ წყაროებში „დაიაენის“ სახელწოდებით. ურარტული წყაროები (ძვ. წ. IX-VIII სს) „დიაუხის“ სახელით იცნობდნენ[1]. ამ წყაროების მიხედვით, XII-VIII სს-ში დიაუხი ძლიერ გაერთიანებას წარმოადგენდა, რომლის სამხრეთი საზღვარი დღევანდელი არზრუმის მიდამოებსა და ევფრატის ზემო წელს მოიცავდა და აქედან ჩრდილოეთით დიდ ტერიტორიაზე ვრცელდებოდა[2]. ძვ. წ. 401 ბერძენი მხედართმთავარი ქსენოფონტი ამ მხარის მოსახლეობას „ტაოხებად“ მოიხსენიებს (აქვე არიან მოხსენიებული აგრეთვე სხვა დასავლურ-ქართული ტომები: ხალიბები, სკვითინები).[3]
ძვ. წ. I ათასწლეულის დასაწყისში ტაო შედიოდა კოლხეთის სამეფოს გაერთიანებაში: ამავე პერიოდში აქ უნდა დაწყებულიყო აღმოსავლურ-ქართული ტომების მიგრაცია და კულტურული ზეგავლენა. აღმოსავლურ-ქართველური სახელმწიფოს — ქართლის სამეფოს — წარმოქმნის (ძვ. წ. IV—III საუკუნეები) ხანაში ტაო მისი ორგანული ნაწილი იყო ქართლსა და სომხეთს შორის. ახ. წ. I—II საუკუნეებში ტაო კვლავ ქართლის სამეფოს შემადგენლობაში შედიოდა, შემდეგ იგი კვლავ სომხეთმა მიიერთა და IV—VII საუკუნეებში ტაო მამიკონიანთა ფეოდალური საგვარეულოს სამფლობელო იყო. სომხეთის სახელმწიფოს ორბიტაში ყოფნა იწვევდა სომხური კულტურის დანერგვასა და გაძლიერებას, მიგრირებული სომხური ეთნიკური ელემენტის მომძლავრებას. ქართული მოსახლეობა თანდათან კარგავდა თავის ეთნიკურ-კულტურულ სახეს. რელიგიის დაპირისპირების ვითარებაში, როდესაც სომხურმა ეკლესიამ მონოფიზიტობა აღიარა, ქართულმა ეკლესიამ კი დიოფიზიტობა. ტაო დიოფიზიტობის ძლიერ ცენტრს წარმოადგენდა; VII საუკუნეში ქართული მოსახლეობა უბრუნდებოდა თავის ეთნიკურ-კულტურულ წრეს; VIII საუკუნიდან, როდესაც ტაო პოლიტიკურადაც ქართლის სამეფოს შეუერთდა, ეს პროცესი უფრო გაძლიერდა. VIII—IX—X საუკუნეებში აქ ფართოდ გაიშალა სამონასტრო მშენებლობა (ბანა, ხახული, ოშკი, პარხალი, ოთხთა ეკლესია და სხვა). ტაო გარდაიქცა ქართული სახელმწიფოებრიობისა და კულტურის ერთ-ერთ უდიდეს კერად; აქ მიეცა დასაბამი ბაგრატიონთა დინასტიის მეფობას.
ტაოში მოღვაწეობდნენ გამოჩენილი სახელმწიფო მოღვაწენი: აშოტ I დიდი კურაპალატი, დავით III კურაპალატი, თორნიკე ერისთავი; კულტურის მოღვაწენი: იოანე მთაწმიდელი, ექვთიმე მთაწმიდელი და სხვა. XII—XIII საუკუნეებში ტაო საქართველოს ფეოდალური მონარქიის სანაპირო საერისთავი იყო. XIII საუკუნის II ნახევრიდან სამცხე-საათაბაგოს ფარგლებში შედიოდა. XIV საუკუნიდან — კვლავ ერთიანი საქართველოს შემადგენლობაშია. XV საუკუნის II ნახევრიდან საქართველოს ცალკეულ სამეფო-სამთავროებად დაშლის შემდეგ, ტაო სამცხე-საათაბაგოს სამთავროს შემადგენლობაში იყო. XVI საუკუნის 50-იან წლებში სამცხე-საათაბაგოს დასავლეთის მხარეები, მათ შორის ტაო, ოსმალეთმა დაიპყრო.
ლიტერატურა |
ვალერი სილოგავა, კახა შენგელია, ტაო-კლარჯეთი, კავკასიის უნ-ტის გამ-ბა, თბილისი, 2006, ISBN: 99940-861-7-0
ინგოროყვა პ. გიორგი მერჩულე, თბ., 1954;
მუსხელიშვილი დ., საქართველოს ისტორიული გეოგრაფიის ძირითადი საკითხები, ნაწ. 1—2, თბ., 1977—80;
მუსხელიშვილი დ., ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია, ტ. 9, გვ. 658, თბ., 1985 წელი.
რესურსები ინტერნეტში |
"საქართველო". ინტერნეტ ბრიტანიკა-ში.
სქოლიო |
↑ Г.А. Меликишвили, Урартские клинообразные надписи, Изд. Академии наук СССР, М., 1960, გვ..424
↑ Г. А. Меликишвили, Диаухи, Вестник древней истории,1950, № 4, გვ.. 26-42
↑ ქსენოფონტი, ანაბაზისი, წ. IV, თავი VI, VII
| |||||
(window.RLQ=window.RLQ||[]).push(function()mw.log.warn("Gadget "ReferenceTooltips" was not loaded. Please migrate it to use ResourceLoader. See u003Chttps://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98:Gadgetsu003E."););
კატეგორია:
- საქართველოს ისტორიულ-გეოგრაფიული მხარეები
(window.RLQ=window.RLQ||[]).push(function()mw.config.set("wgPageParseReport":"limitreport":"cputime":"0.144","walltime":"0.189","ppvisitednodes":"value":598,"limit":1000000,"ppgeneratednodes":"value":0,"limit":1500000,"postexpandincludesize":"value":26986,"limit":2097152,"templateargumentsize":"value":10659,"limit":2097152,"expansiondepth":"value":10,"limit":40,"expensivefunctioncount":"value":1,"limit":500,"unstrip-depth":"value":0,"limit":20,"unstrip-size":"value":953,"limit":5000000,"entityaccesscount":"value":0,"limit":400,"timingprofile":["100.00% 125.028 1 -total"," 45.65% 57.075 1 თარგი:საქართველოს_ისტორიული_მხარეები"," 39.92% 49.915 1 თარგი:ნავდაფა"," 30.75% 38.449 1 თარგი:სქოლიო"," 10.32% 12.898 1 თარგი:ფერი"," 8.65% 10.815 1 თარგი:ქსე"," 4.50% 5.632 1 თარგი:Tnavbar"," 3.91% 4.887 1 თარგი:Main_other"," 3.85% 4.814 1 თარგი:მრავალმნიშვნელოვნება**"," 3.08% 3.846 1 თარგი:Comment"],"scribunto":"limitreport-timeusage":"value":"0.004","limit":"10.000","limitreport-memusage":"value":535175,"limit":52428800,"cachereport":"origin":"mw1242","timestamp":"20190412112523","ttl":2592000,"transientcontent":false);mw.config.set("wgBackendResponseTime":114,"wgHostname":"mw1262"););
