ოორტის ღრუბელი სქოლიო | სანავიგაციო მენიუ"A Review of Cometary Sciences"1987RSPTA.323..339Wastro-ph/0512256astro-phKuiper Belt & Oort CloudNASA Solar System Exploration web site2007MNRAS.381..779E
კომეტებიასტრონომიული ჰიპოთეზებიასტეროიდებიმზის სისტემა
პლანეტოშენადედებითჯან ორტისაერნესტ ოპიკისმზესასტრონომიული ერთეულისსინათლის წელიწადიპროქსიმა კენტავრისმზესთანვარსკვლავიაკოიპერის სარტყელიმიმოფანტული დისკოტრანს-ნეპტუნისეული ობიექტებისმზესმზის სისტემისაწყალიამიაკიმეთანიმზესთანგიგანტური პლანეტებისმზის სისტემისკენტავრებისშიდა მზის სისტემაშიმზის სისტემასთანვარსკვლავებისა„ირმის ნახტომის“გალაქტიკისგრავიტაციულიკომეტებს
(function()var node=document.getElementById("mw-dismissablenotice-anonplace");if(node)node.outerHTML="u003Cdiv class="mw-dismissable-notice"u003Eu003Cdiv class="mw-dismissable-notice-close"u003E[u003Ca tabindex="0" role="button"u003Eდამალვაu003C/au003E]u003C/divu003Eu003Cdiv class="mw-dismissable-notice-body"u003Eu003Cdiv id="localNotice" lang="ka" dir="ltr"u003Eu003Cdiv class="layout plainlinks" align="center"u003Eდაუკავშირდით ქართულ ვიკიპედიას u003Ca href="https://www.facebook.com/georgianwikipedia" rel="nofollow"u003Eu003Cimg alt="Facebook icon.svg" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Facebook_icon.svg/14px-Facebook_icon.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Facebook_icon.svg/21px-Facebook_icon.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Facebook_icon.svg/28px-Facebook_icon.svg.png 2x" data-file-width="256" data-file-height="256" /u003Eu003C/au003E u003Cbu003Eu003Ca rel="nofollow" class="external text" href="https://www.facebook.com/georgianwikipedia"u003EFacebooku003C/au003Eu003C/bu003E-ის ოფიციალურ გვერდზე!nu003Cpu003Eu003Cbr /u003Enu003C/pu003Enu003Ctable class="messagebox standard-talk" style="font-size:100%; text-align:center; border:3px solid blue; background-color:white;"u003Enu003Ctbodyu003Eu003Ctru003Enu003Ctdu003Eu003Ca href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%90:Wikimedia_CEE_Spring_2019" title="ვიკიპედია:Wikimedia CEE Spring 2019"u003Eu003Cimg alt="CEE Spring CEE.xcf" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/CEE_Spring_CEE.xcf/100px-CEE_Spring_CEE.xcf.png" decoding="async" width="100" height="65" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/CEE_Spring_CEE.xcf/150px-CEE_Spring_CEE.xcf.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/CEE_Spring_CEE.xcf/200px-CEE_Spring_CEE.xcf.png 2x" data-file-width="548" data-file-height="356" /u003Eu003C/au003Enu003C/tdu003Enu003Ctd width="100%"u003Eu003Cbigu003Eu003Cbigu003E u003Cbu003Eu003Ca href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%90:Wikimedia_CEE_Spring_2019" title="ვიკიპედია:Wikimedia CEE Spring 2019"u003Eვიკიგაზაფხული 2019u003C/au003E დაიწყო! ჩაერთეთ ვიკიმარათონში და მოიგეთ პრიზებიu003C/bu003Eu003C/bigu003Eu003C/bigu003Eu003Cbr /u003E(კონკურსში მონაწილეობამდე გაეცანით მის u003Ca href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%90:Wikimedia_CEE_Spring_2019/%E1%83%AC%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98" title="ვიკიპედია:Wikimedia CEE Spring 2019/წესები"u003Eu003Cbu003Eწესებსu003C/bu003Eu003C/au003E)nu003C/tdu003Eu003C/tru003Eu003C/tbodyu003Eu003C/tableu003Enu003Cpu003Eu003Cbr /u003Enu003C/pu003Enu003Ctable class="messagebox standard-talk" style="font-size:100%; text-align:center; border:3px solid red; background-color:white;"u003Enu003Ctbodyu003Eu003Ctru003Enu003Ctdu003Eu003Ca href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%90:%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%91%E1%83%A3%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%A7%E1%83%95%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%9D_%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%90%E1%83%97%E1%83%90_%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%99%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%A1%E1%83%98_2019" title="ვიკიპედია:საბუნებისმეტყველო მეცნიერებათა კონკურსი 2019"u003Eu003Cimg alt="UG-GE Wikipedia contest CBP.png" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/eb/UG-GE_Wikipedia_contest_CBP.png/200px-UG-GE_Wikipedia_contest_CBP.png" decoding="async" width="200" height="81" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/eb/UG-GE_Wikipedia_contest_CBP.png/300px-UG-GE_Wikipedia_contest_CBP.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/eb/UG-GE_Wikipedia_contest_CBP.png/400px-UG-GE_Wikipedia_contest_CBP.png 2x" data-file-width="1270" data-file-height="512" /u003Eu003C/au003Enu003C/tdu003Enu003Ctd width="100%"u003Eu003Cbigu003Eu003Cbigu003E u003Cbu003E1 აპრილიდან - 31 მაისის ჩათვლით ჩაერთეთ u003Cbr /u003Eu003Ca href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%90:%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%91%E1%83%A3%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%A7%E1%83%95%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%9D_%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%90%E1%83%97%E1%83%90_%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%99%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%A1%E1%83%98_2019" title="ვიკიპედია:საბუნებისმეტყველო მეცნიერებათა კონკურსი 2019"u003Eსაბუნებისმეტყველო მეცნიერებათა კონკურსშიu003C/au003E!u003Cbr /u003E შემქნით სტატიები და მოიგეთ პრიზებიu003C/bu003Eu003C/bigu003Eu003C/bigu003Enu003C/tdu003Eu003C/tru003Eu003C/tbodyu003Eu003C/tableu003Enu003C/divu003Eu003C/divu003Eu003C/divu003Eu003C/divu003E";());
ოორტის ღრუბელი
Jump to navigation
Jump to search
მხატვრის წარმოსახვა, რომელიც ასახავს ოორტის ღრუბელსა და კოიპერის სარტყელს
ოორტის ღრუბელი (ან ურტის ღრუბელი, ან ოპიკ-ორტის ღრუბელი[1]) — პლანეტოშენადედებით დასახლებული სფერული ღრუბელი, რომელსაც ჰოლანდიელი ასტრონომის ჯან ორტისა და ესტონელი ასტრონომის ერნესტ ოპიკის სახელი ჰქვია, მიჩნეულია, რომ მზეს გარს აკრავს დაახლოებით 50 000 ასტრონომიული ერთეულის (0,8 სინათლის წელიწადი) მანძილზე.[2] ღრუბელი პროქსიმა კენტავრის მანძილის მეოთხედითაა დაშორებული, ეს უკანასკნელი კი მზესთან მდებარე უახლოესი ვარსკვლავია. კოიპერის სარტყელი და მიმოფანტული დისკო, ტრანს-ნეპტუნისეული ობიექტების სხვა ორი რეზერვუარი, ორტის ღრუბლის მანძილის მეათასედითაა დაშორებული მზეს. ორტის ღრუბლის გარე ლიმიტი განსაზღვრავს მზის სისტემისა და მზის გრავიტაციული დომინირების რეგიონის კოსმოგრაფიულ საზღვარს.[3]
მიჩნეულია, რომ ორტის ღრუბელი ორ რეგიონს წარმოქმნის: სფერულ გარე ორტის ღრუბელს და დისკოს ფორმის შიდა ორტის ღრუბელი, ან ბორცვის ღრუბელი. ორტის ღრუბელში არსებული ობიექტები შედგება ყინულებისაგან, როგორებიცაა წყალი, ამიაკი და მეთანი.
ასტრონომები ვარაუდობენ, რომ ორტის შემადგენელი მატერია წარმოიქმნა მზესთან შედარებით ახლოს და შემდეგ შორეულ კოსმოსში გაიფანტა გიგანტური პლანეტების გრავიტაციული ეფექტების გამო მზის სისტემის ადრეულ ევოლუციაში.[2] მიუხედევად იმისა, რომ ორტის ღრუბლლის არსებობის არც ერთი დადასტურებული პირდაპირი მტკიცებულება არ არსებობს, მეცნიერთა ვარაუდით, ის არის ყველა გრძელ პერიოდიანი, ჰალეის ტიპის და იუპიტერის ოჯახის კომეტებისა და კენტავრების წყარო,[4] რომლებიც შიდა მზის სისტემაში შემოიჭრება. გარე ორტის ღრუბელი სუსტად არის დაკავშირებული მზის სისტემასთან და, აქედან გამომდინარე, ადვილად ზემოქმედებს მასზე სხვა ვარსკვლავებისა და თვითონ „ირმის ნახტომის“ გალაქტიკის გრავიტაციული ეფექტები. ეს ძალები შემთხვევით მოაცილებს ხოლმე კომეტებს თავიანთი ორბიტებიდან და შიდა მზის სისტემის მიმართულებით გზავნის.[2] მოკლე პერიოდიანი კომეტების უმეტესობა შესაძლოა მიმოფანტული დისკოდან მოდიოდეს, თუმცა, ზოგიერთი შესაძლოა მაინც ორტის ღრუბლიდან წამოვიდეს.[2][4]
სქოლიო |
↑ Whipple, F. L.; Turner, G.; McDonnell, J. A. M.; Wallis, M. K. (1987-09-30). "A Review of Cometary Sciences". Philosophical Transactions of the Royal Society A (Royal Society Publishing) 323 (1572): 339–347 [341]. Bibcode 1987RSPTA.323..339W. . http://rsta.royalsocietypublishing.org/content/323/1572/339.short.- ↑ 2.02.12.22.3Alessandro Morbidelli (2006). "Origin and dynamical evolution of comets and their reservoirs of water ammonia and methane.". arXiv:astro-ph/0512256 [astro-ph].
↑ Kuiper Belt & Oort Cloud. NASA Solar System Exploration web site. NASA. წაკითხვის თარიღი: 2011-08-08.- ↑ 4.04.1V. V. Emelyanenko, D. J. Asher, M. E. Bailey (2007). "The fundamental role of the Oort Cloud in determining the flux of comets through the planetary system". Monthly Notices of the Royal Astronomical Society 381 (2): 779–789. Bibcode 2007MNRAS.381..779E. .
(window.RLQ=window.RLQ||[]).push(function()mw.log.warn("Gadget "ReferenceTooltips" was not loaded. Please migrate it to use ResourceLoader. See u003Chttps://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98:Gadgetsu003E."););
კატეგორია:
- კომეტები
- ასტრონომიული ჰიპოთეზები
- ასტეროიდები
- მზის სისტემა
(window.RLQ=window.RLQ||[]).push(function()mw.config.set("wgPageParseReport":"limitreport":"cputime":"0.124","walltime":"0.179","ppvisitednodes":"value":2017,"limit":1000000,"ppgeneratednodes":"value":0,"limit":1500000,"postexpandincludesize":"value":10432,"limit":2097152,"templateargumentsize":"value":5767,"limit":2097152,"expansiondepth":"value":15,"limit":40,"expensivefunctioncount":"value":0,"limit":500,"unstrip-depth":"value":0,"limit":20,"unstrip-size":"value":4202,"limit":5000000,"entityaccesscount":"value":0,"limit":400,"timingprofile":["100.00% 127.452 1 თარგი:Reflist","100.00% 127.452 1 -total"," 49.73% 63.379 2 თარგი:Cite_journal"," 45.52% 58.017 3 თარგი:Citation/core"," 18.09% 23.056 4 თარგი:Citation/identifier"," 8.05% 10.265 1 თარგი:Cite_arXiv"," 7.53% 9.592 1 თარგი:Cite_web"," 7.35% 9.367 3 თარგი:Citation/make_link"," 6.78% 8.636 12 თარგი:Hide_in_print"," 3.45% 4.396 6 თარგი:Only_in_print"],"scribunto":"limitreport-timeusage":"value":"0.004","limit":"10.000","limitreport-memusage":"value":535762,"limit":52428800,"cachereport":"origin":"mw1268","timestamp":"20190405232227","ttl":2592000,"transientcontent":false);mw.config.set("wgBackendResponseTime":116,"wgHostname":"mw1247"););
