This పేజీకి ఏ ఇతర పేజీల నుండి లింకులు లేకపోవడం చేత ఇదొక అనాథ పేజీ. సంబంధిత వ్యాసాల నుండి ఈ పేజీకి లింకులు ఇవ్వండి. (అక్టోబరు 2016)

ఈ వ్యాసం పూర్తిగానో, పాక్షికంగానో గూగుల్ అనువాద వ్యాసాల ప్రాజెక్టు (2009-2011) ద్వారా గూగుల్ అనువాదఉపకరణాల నాణ్యతను పెంచడంలో భాగంగా కొన్నిపరిమితులతో ఆంగ్ల వికీవ్యాసంనుండి మానవ అనువాదకులు అనువదించారు. అందుచేత ఇందులోని వాక్య నిర్మాణాలు, పదాల ఎంపిక కాస్త కృత్రిమంగా ఉండే అవకాశం ఉంది. అనువాదాన్ని వీలైనంతగా సహజంగా తీర్చిదిద్ది, ఈ మూసను తొలగించి వ్యాసాన్ని వర్గం:గూగుల్ అనువాద వ్యాసాలు-మెరుగుపరచిన వర్గంలో చేర్చండి.

టవాంటిన్‌సుయు (Tawantinsuyu) ఇన్‌కా సామ్రాజ్యం (Inca Empire) ← 1438 – 1533 →   → The Inca Empire at its greatest extent. రాజధాని en:Cusco (1438-1533) భాష(లు) Quechua (official), Aymara, Puquina, Jaqi family, Muchik and scores of smaller languages. మతము Inca religion Government Monarchy Sapa Inca  - 1438-1471 Pachacuti  - 1471-1493 Túpac Inca Yupanqui  - 1493-1525 Huayna Capac  - 1525-1532 Huascar  - 1532-1533 Atahualpa Historical era P-Columbian  - Pachacutec created the Tawantinsuyu 1438  - Civil war between Huáscar and Atahualpa 1529-1532  - Spanish conquest led by Francisco Pizarro 1533 Area  - 1438[1] 8,00,000 km² (3,08,882 sq mi)  - 1527 20,00,000 km² (7,72,204 sq mi) Population  - 1438[1] est. 1,20,00,000       సాంద్రత 15 /km²  (38.8 /sq mi)  - 1527 est. 2,00,00,000       సాంద్రత 10 /km²  (25.9 /sq mi)

Inca Empire
Inca society
Education · Religion · Mythology
Architecture · Engineering · Roads
Army · Agriculture · Cuisine
Inca history
Spanish conquest of the Inca Empire
v t e

ఇంకా సామ్రాజ్యం లేదా ఇన్కా సామ్రాజ్యం ^[2] (క్వెచువా: తవన్తిన్సుయు ) అనేది పూర్వ కొలంబియన్ అమెరికాలోని ఒక అతిపెద్ద సామ్రాజ్యం.^[3] ఆధునిక-కాలంలో పెరూగా పిలవబడిన కుస్కోలో సామ్రాజ్యం యొక్క పరిపాలన, రాజకీయ మరియు సైనిక కేంద్రంగా ఉంది.
ఇంకా నాగరికత 13వ శతాబ్దపు ఆరంభంలో పెరూ ఉన్నతభూముల నుండి పుట్టింది. 1438 నుండి 1533 మధ్యకాలంలో, ఇంకాలు అనేక రకాల పద్ధతులను ఆక్రమించుకోవటం నుండి శాంతియుతమైన ప్రదేశంగా ఆండియన్ పర్వత శ్రేణుల మీద కేంద్రీకృతమైన నైరుతి అమెరికా యొక్క అతిపెద్ద భాగాన్ని చేర్చుకోవటానికి, ఇందులో ప్రాచీన ప్రపంచం యొక్క చారిత్రాత్మక సామ్రాజ్యాలతో సరిపోల్చదగిన స్థితికి ఆధునిక ఇక్వేడర్ యొక్క అతిపెద్ద భాగాలు, పెరూ, పశ్చిమ మరియు దక్షిణ మధ్య బొలీవియా, అర్జెంటీనా, ఉత్తర మరియు ఉత్తర-మధ్య చిలే, మరియు దక్షిణ కొలంబియాలను తీసుకురావాలని ఉపయోగించారు.

సామ్రాజ్యం యొక్క అధికారిక భాషగా క్వెచువా ఉన్నప్పటికీ క్వెచువా యొక్క వందల కొద్దీ ఉన్న స్థానిక భాషలు మరియు మాండలికాలను ఇక్కడ మాట్లాడేవారు. ఇంకా వారి సామ్రాజ్యాన్ని తవతిన్సుయు ^[4] అని సూచించేవారు, దానిని ది ఫోర్ రీజన్స్ లేదా ది ఫోర్ యునైటెడ్ ప్రొవిన్సెస్ అని అనువదిస్తారు.

ఇక్కడ ఆరాధనలో అనేక స్థానిక ఆకృతులు ఉండేవి, చాలా మంది పవిత్రమైన స్థానిక "హువకాలను" ప్రార్థించేవారు, కానీ ఇంకా నాయకత్వం ఇంటి—సూర్యదేవుడును ప్రార్థించటాన్ని ప్రోత్సహించేవారు—మరియు దానియొక్క సార్వభౌమాధికారాన్ని పచమామ వంటి ఇతర సంప్రదాయాల మీద రుద్దబడింది.^[5] ఇంకాలు వారి రాజు సాప ఇంకాను "సూర్యుని బిడ్డ"గా భావించేవారు .^[6]

పేరు

ఇంకా వారి సామ్రాజ్యంను తవతింసుయు లేదా నాలుగు పావుభాగాల భూమిగా సూచించారు, వీటి మధ్యభాగం కుజ్కో (కోస్కో ) వారి రాజధానిగా ఉంది. అందుచే తవతింసుయు అనే పేరు రాష్ట్రాల సంఘాన్ని సూచించే ఒక వివరణాత్మాక పదంగా ఉండేది. స్పానిష్ వారు ఆ పేరును తహువన్తింసుయో లేదా తహవన్తింసుయో అని భాషాంతరీకరణ చేసుకున్నారు, ఇది తరచుగా ఇప్పటికీ ఉపయోగించబడుతుంది.

ఇంకా పదానికి అర్థం పాలకుడు లేదా దేవుడని క్వెచువాలో ఉంది మరియు సామ్రాజ్యంలో ఉన్న పాలనా తరగతిని లేదా పాలనా కుటుంబాన్ని సూచించటానికి ఉపయోగించబడుతుంది.^[7] సామ్రాజ్యంలోని కేవలం పాలనా తరగతిని కాకుండా అన్ని అంశాలను సూచించే ప్రాచీన పదంగా స్పానిష్ వారు ఈ పదాన్ని అనుకరించారు (స్పానిష్‌లో ఇంకా అని భాషాంతరీకరణ చేసుకున్నారు). అయినప్పటికీ ఇంపెరియో ఇంకా (ఇంకా సామ్రాజ్యం ) పేరును వారు పోరాడి గెలుపొందిన దేశంను సూచించటం కొరకు వాడారు.

చరిత్ర

కుజ్కో రాజ్యం

12వ శతాబ్దం సమయంలో ఇంకా ప్రజలు కుజ్కో ప్రాంతంలో ఒక తెగగా ఆరంభమయ్యారు. మాంకో కాపాక్ నాయకత్వంలో, వారు చిన్న నగరంగా ఉన్న కుజ్కో రాష్ట్రాన్ని స్థాపించారు (క్వెచువా కుస్పూ'కోస్కో ). 1438లో, వారు దూరప్రాంతాల విస్తరణను సాప ఇంకా (పారామౌంట్ నాయకుడు) పాచాకుటి-కుసి యుపాంకీ ఆధ్వర్యంలో ఆరంభించారు, సాహిత్యపరంగా ఈ పేరు అర్థం "భూమిని-ఊపేవాడు" అని ఉంది. చంకాస్ తెగ మీద విజయాన్ని సాధించిన తరువాత పాచాకుటెక్ పేరు అతనికి ఇవ్వబడింది (ఆధునిక అపురిమాక్). అతని పాలనా సమయంలో, అతను మరియు అతని కుమారుడు టుపాక్ యుపాంకీ, ఆండీస్ పర్వతాలలో అధిక భాగాన్ని (ఇంచుమించుగా ఆధునిక పెరూ మరియు ఇక్వేడర్) ఇంకా నియంత్రణలోకి తీసుకువచ్చారు.^[8]

పునఃవ్యవస్థీకరణ మరియు ఏర్పాటు

ఐరోపాలోని ఇంకా యొక్క మొదటి చిత్తరువుపెడ్రో సీజా డె లియోన్.క్రోనికా డె పెరూ 1553.

పాచాకుటి కుస్కో సామ్రాజ్యాన్ని తహువంటింసుయులోకి పునఃవ్యవస్థీకరించారు, ఇంకా నాయకత్వంలో కేంద్ర ప్రభుత్వాన్ని మరియు బలమైన నాయకులతో ఉన్న నాలుగు రాష్ట్ర ప్రభుత్వాలను కలిగి ఉంది: అవి చించాసుయు (NW), అన్తిసుయు (NE), కాంటిసుయు (SW) మరియు కొల్లాసుయు (SE).^[9] మచు పిచ్చును కుటుంబం నివాసం కొరకు లేదా వేసవి విడిది కొరకో పాచాకుటి నిర్మించారని భావించబడుతుంది, అయినప్పటికీ మచుపిచ్చును వ్యవసాయకేంద్రంగా నిర్మించారనే ఊహాగానాలు ఉన్నాయి.^[10]

పాచాకుటి అతని సామ్రాజ్యంలో అతను కావాలనుకునే ప్రదేశాలకు గూఢాచారులను పంపేవాడు; వారు రాజకీయ నిర్వహణ, సైనిక సామర్థ్యం మరియు సంపద మీద నివేదికలను అందించేవారు. అతను తరువాత ఈ ప్రాంతపు నాయకులకు అతని సామ్రాజ్యంలో చేరటం వలన ఉన్న ప్రయోజనాలను స్తుతిస్తూ సందేశాలను పంపేవాడు, వారికి ఉన్నతప్రమాణాలు కలిగిన వస్త్రాల వంటి విలాసవంతమైన వస్తువులను బహుమానంగా అందచూపేవాడు మరియు ఇంకా యొక్క పాలకులుగా వారు వస్తుపరంగా మరింత ధనికులవుతారని వాగ్దానాలు చేసేవాడు. చాలామంది ఇంకా పాలన విధిలేక శాంతియుతంగా ఒప్పుకునేవారు. ఇంకా పాలనా విధానాలను బోధించటానికి పాలకుల పిల్లలను కుస్కో తీసుకొని వచ్చేవారు, దాని తరువాత వారిని వారి స్వస్థలాలకు పంపించేవారు. ఇంకా కులీనతలో మాజీ పాలకుల యొక్క పిల్లలకు ఉపదేశాలను అందించటానికి మరియు అదృష్టంతో సామ్రాజ్యంలోని వేర్వేరు ప్రాంతాలలో ఉన్న కుటుంబాల వారితో వారి ఆడపిల్లల వివాహాలను చేయటాన్ని ఇది అనుమతించింది.

విస్తరణ మరియు సంఘటితం

మాంకో కాపాక్ మరియు మమ ఓక్లో, ఇంతి కుమారులు.

ఇంకా కుమారుడు సైన్యానికి నాయకత్వం వహించటమనేది సంప్రదాయంగా ఉండేది; పాచాకుటెక్ కుమారుడు టుపాక్ ఇంకా యుపాంకి ఉత్తరాన తన విజయాలను 1463లో ఆరంభించాడు మరియు 1471లో పాచాకుటి యొక్క మరణం తరువాత కూడా ఇంకా వలే వాటిని కొనసాగించాడు. అతని ముఖ్యమైన విజయాలలో చిమోర్ సామ్రాజ్యం ఉంది, పెరూ తీరం కొరకు ఉన్న ఒకేఒక్క శత్రువుగా ఇది ఉంది. సామ్రాజ్యం ఉత్తరానికి ఆధునిక ఇక్వేడర్ మరియు కొలంబియాలోకి టుపాక్ ఇంకాను విస్తరించాడు.

టుపాక్ ఇంకా కుమారుడు హుయైనా కాపాక్ ఆధునిక కాలంలోని ఇక్వేడర్ మరియు పెరూ భాగాలలో ఉత్తరాన భూభాగాలను చిన్న మొత్తాలలో చేర్చాడు. దాని ఎత్తులో, ఇంకా సామ్రాజ్యం పెరూ మరియు బొలీవియాను చేర్చుకుంది, అందులో చాలా భాగం ఇప్పుడు ఇక్వేడర్‌లో ఉంది, అధికప్రాంతం మౌలే నది ఉత్తరాన ఈనాటి చిలీగా ఉంది. దక్షిణాన విస్తరణ మౌలే యుద్ధం తరువాత ఆగిపోయింది, వీరు ఇక్కడ మాపుచే తెగల నుండి నిరోధకతను ఎదుర్కున్నారు. అర్జెంటీనా మరియు కొలంబియా యొక్క మూలలకు సామ్రాజ్య విస్తరణ జరిగింది. అయినప్పటికీ, ఇంకా సామ్రాజ్యం యొక్క దక్షిణ భాగం చాలా వరకు వ్యర్థపు ఎడారి భూమి కొల్లసుయుగా పేర్కొనబడింది.

ఇంకా సామ్రాజ్యం భాషలు, సంస్కృతులు మరియు ప్రజల అతుకులతో కూడుకున్నదిగా ఉంది. సామ్రాజ్యం యొక్క అంశాలు సమరూపమైన విశ్వసనీయతను కలిగి ఉండేవికావు, అలానే స్థానిక సంస్కృతులు కూడా సంపూర్ణంగా సమీకృతమయ్యి ఉండేవికావు. విలాసవస్తువులు మరియు శ్రామికుల యొక్క మార్పిడి మరియు పన్ను లెక్కింపు మీద ఆధారపడిన ఆర్థికవ్యవస్థగా ఇంకా సామ్రాజ్యం ఉండేది. దిగువన ఉన్న ఉదహరింపు పన్నులెక్కింపును ప్రతిబింబిస్తుంది:

“ఉన్నతభూములు లేదా మైదానాల యొక్క ఏ చిన్న గ్రామం కూడా వాటి నుండి అధికారికంగా పన్నులు వసూలుచేసే అంశాలకు బాధ్యులుగా ఉన్నవారికి కప్పంను అందించటంలో విఫలం కాలేదనేది, అందరికీ బాగా తెలిసిన విషయమే. స్వస్థలీయులు తాము కప్పం చెల్లించుకోలేమని చెప్పినప్పుడు, నివాసముంటున్న ప్రతి వ్యక్తీ నాలుగు నెలలకు ఒకసారి బతికి ఉన్న పేలతో ఉన్న ఈకను బదులుగా చెల్లించవలసి ఉంటుంది, ఇది ఇంకా శిక్షణా విధానం మరియు వారికి కప్పంను చెల్లించే అలవాటుగా ఉన్న రాష్ట్రాలు ఉండేవి”. ^[11]

ఇంకా పౌర యుద్ధం మరియు స్పానిష్ ముట్టడిదారులు

ఇంకా సామ్రాజ్యం యొక్క విజయంలోని ప్రధాన సంఘటనలలో 1533 ఆగస్టు 29న చివరి సాప ఇంకా అతహువల్పా యొక్క మరణం ఒకటి

ఫ్రాన్సిస్కో పిజారో మరియు అతని సోదరుల నాయకత్వంలోని స్పానిష్ విజేతలు పనామా నుండి దక్షిణాన్ని అన్వేషించారు మరియు ఇంకా ప్రాంతాన్ని 1526 నాటికి చేరారు.^[12] వారు గొప్ప నిధుల యొక్క సంపన్నమైన భూమిని చేరినట్టు స్పష్టంగా గోచరమయ్యింది మరియు మరొక అన్వేషణ తరువాత పిజారో స్పెయిన్ వెళ్ళాడు మరియు ఆ ప్రాంతాన్ని జయించటానికి మరియు దానియొక్క వైస్రాయ్‌గా ఉండటానికి రాజు అంగీకారాన్ని పొందాడు. దిగువన ఉన్న ఉదహరింపులో వివరించిన విధంగా ఈ ఆమోదం స్వీకరించబడింది: "జులై 1529లో ఇంకాను గెలుచుకోవటానికి పిజారోను అనుమతిస్తూ స్పెయిన్ రాణి ఒక అధికారపత్రం మీద సంతకం చేశారు. పిజారో గవర్నరుగా మరియు పెరూ లేదా ఈనాడు స్పానిష్ వారు పిలిచే న్యూకాసిల్‌లోని అన్ని జయాలకు నాయకుడుగా నియమించబడ్డాడు."^[13]

1532లో వారు పెరూకు తిరిగి వచ్చినప్పుడు, హువాయ్నా కుమారులు యువాస్కార్ మరియు అతాహువల్పా మధ్య యుద్ధం మరియు నూతనంగా జయించిన ప్రాంతాలలో అశాంతి—మరియు ముఖ్యంగా మశూచి మధ్య అమెరికాకు వ్యాపించటంతో సామ్రాజ్యాన్ని బలహీనపరిచాయి.
పిజారో బలీయమైన బలగాలను కలిగి ఉండలేదు; కేవలం 168 మంది పురుషులు, 1 ఫిరంగి మరియు 27 గుర్రాలను కలిగి ఉన్నాడు, అతని పార్టీని తేలికగా తుడిచిపెట్టగలిగే శక్తివంతమైన నిరోధకతలను అతను తరచుగా పేర్కొనేవాడు. స్పానిష్ గుర్రపురౌతులు పూర్తిగా ఆయుధాలను కలిగి ఉండి, ఇంకా బలగాల మీద గొప్ప సాంకేతికపరమైన ఆధిక్యతను కలిగి ఉండేది. ఆండెస్‌లోని సంప్రదాయ యుద్ధ విధానం యుద్ధాన్ని ముట్టడి చేసే రకంగా ఉండేది, ఇక్కడ సాధారణంగా సమ్మతంలేని డ్రాఫ్టీలను అతిపెద్ద సంఖ్యలో పూర్తిగా అధిగమించిన ప్రత్యర్థుల మీదకు పంపేవారు. స్పెయిన్ నివాసులు ఇబెరియాలోని మూరిష్ సామ్రాజ్యాలకు వ్యతిరేకంగా దీర్ఘకాలం పోరాడటానికి ఆధునిక ప్రపంచ పూర్వకాలంలో అత్యుత్తమంగా ఉన్న సైనిక యంత్రాలలో ఒకదానిని అభివృద్ధి చేశారు మరియు వారి శతాబ్దాలలో వ్యూహాలను నేర్చుకున్నారు. ఈ వ్యూహరచన మరియు వస్తుపరమైన ఆధిక్యతతో, స్పానిష్ వారు వేల పదుల్లో స్వస్థల కూటములను సంపాదించారు, వీరు వారి ప్రాంతాల మీద ఇంకా నియంత్రణను అంతం చేయటాన్ని కోరుకున్నారు.

ఇంకా విస్తరణ (1438–1533)

వారి మొదటి ఒడంబడిక పసిఫిక్ తీరాన ప్రస్తుత ఇక్వేడర్ గువయాక్విల్ సమీపాన ఉన్న పునా యుద్ధం; పిజారో దీని తరువాత జూలై 1532లో పియూరా నగరాన్ని స్థాపించారు. హెర్నందో డె సోటోను అంతర్భాగాలను అన్వేషించటానికి లోతట్టు ప్రాంతాలకు పంపించారు మరియు ఇంకా, అతహువల్పాను కలవటానికి ఆహ్వానంతో తిరిగి వచ్చాడు, ఆ సమయంలో ఇంకా తన సోదరుడిని పొర యుద్ధంలో ఓడించి 80,000 మంది సైనిక బలగాలతో కాజమార్కా వద్ద విశ్రాంతి తీసుకుంటున్నాడు.

పిజారో మరియు అతని మనుషులు, ముఖ్యంగా విన్సెంట్ డె వాల్వెరేడె వంటి ఫ్రియర్ ఇంకాను కలిశారు మరియు అతను చాలా తక్కువ మంది పరిజనంతో అక్కడకు వచ్చాడు. భాషాంతరీకరణం చేసే వారి ద్వారా ఫ్రియర్ విన్సెంట్ "రిక్వెరిమెంటో"ను చదివాడు, దాని ప్రకారం అతను మరియు అతని సామ్రాజ్యం యోక్ రాజు చార్లెస్ I ఆఫ్ స్పెయిన్ ను ఆమోదించవలసి ఉంటుంది మరియు వారందరూ క్రీస్తుమతానికి మారవలసి ఉంటుందని తెలపబడింది. భాష అవరోధంగా ఉండడం మరియు సరిగ్గా అన్వయించుకోలేకపోవటం వలన, క్రైస్తవ విశ్వాసం మీద ఫ్రియర్ చేసిన వర్ణనచే అతహువల్పా కలవరపడ్డాడు మరియు ప్రతినిధి యొక్క ఉద్దేశ్యాలను పూర్తిగా అర్థం చేసుకోలేకపోయానని తెలిపాడు. పిజారో ప్రతినిధి అందించిన క్రైస్తవ విశ్వాసం యొక్క సిద్ధాంతాలను మరింత పరీక్షించిన తరువాత, స్పెయిన్‌కు చెందిన ఇతను విసుగుచెంది అశాంతికి లోనయ్యాడు, ఇంకా పరిజనం మీద దాడిచేసాడు మరియు అతహువల్పాను బంధించారు.

అతహువల్పా తనను బంధించిన గది నిండా బంగారాన్ని మరియు దానికి రెండింతలు వెండిని ఇస్తానని తెలిపాడు. ఇంకా ఈ పరిహార విధానాన్ని నెరవేర్చారు, కానీ పిజారో వారిని మోసగించి, ఇంకాను విడుదల చేయటాన్ని తరువాత తిరస్కరించాడు. అతహువల్పా ఖైదీగా ఉన్న సమయంలో పువస్కార్‌ను వేరెక్కడో రహస్యంగా చంపివేశారు. స్పెయిన్ వాసులు ఇది అతహువల్పా యొక్క ఆదేశం మేరకే జరిగిందని భావించారు; ఆగస్టు 1533లో అతనిని మరణశిక్ష విధించినప్పడు ఈ అభియోగం కూడా ఉంది.

చివరి ఇంకాలు

మాచుపిచ్చు దృశ్యం

స్పానిష్ వారు అతహువల్పా సోదరుడు మాంకో ఇంకా యుపాంకీను అధికారంలో ఉంచారు; ఉత్తరాన ఉన్న నిరోధత్వంతో పోరాడటంలో కొంతకాలం మాంకో స్పానిష్ వారితో సహకరించాడు. అయితే పిజారో యొక్క అనుచరులలో ఒకడు డీగో డె అల్మాగ్రో తనకు తానుగా కుస్కో తనదేనని వాదించటానికి ప్రయత్నించాడు. మాంకో అతని ప్రయోజనం కొరకు ఈ అంతర్గత-స్పానిష్ కలహాలను ఉపయోగించుకోవటానికి ప్రయత్నించి 1536లో కుస్కోను తిరిగి అధీనంలో తెచ్చుకున్నాడు, కానీ స్పానిష్ తరువాత ఈ నగరాన్ని తన స్వాధీనం చేసుకున్నారు. మాంకో ఇంకా దీని తరువాత విల్కాబంబ, పెరూ పర్వతాలకు పలాయనం చేశాడు మరియు అక్కడ అతను ఇంకా అతని అనుచరులు 36 సంవత్సరాలు పాలన చేశారు, కొన్నిసార్లు స్పానిష్ వారి మీద దాడి లేదా వారికి వ్యతిరేకంగా తిరుగుబాటులను ప్రేరేపించేవారు. 1572లో చివరి ఇంకా ప్రాంతాన్ని కూడా జయించారు మరియు చివరి పాలకుడు మాంకో కుమారుడు టుపాక్ అమరును బంధించి ఉరితీశారు. ఇంకా రాష్ట్రం యొక్క రాజకీయ అధికారంలో ఉన్న స్పానిష్ జయాల నిరోధకత్వానికి ఇది ముగింపు పలికింది.

ఇంకా సామ్రాజ్యం పతనం అయిన తరువాత, నూతన స్పానిష్ పాలకులు పైశాచికంగా ప్రజలను పీడించారు మరియు వారి సంప్రదాయాలను అణచివేశారు. ఇంకా సంస్కృతి యొక్క అనేక అంశాలు పద్ధతి ప్రకారం నాశనం చేయబడ్డాయి, ఇందులో వారి సంక్లిష్టమైన సేద్య విధానం కూడా ఉంది. స్పెయిన్ వాసులు ఇంకా యొక్క మిటా (విధిగా చేసే ప్రభుత్వ సేవ) విధానాన్ని ఉపయోగించింది, దీని ప్రకారం ప్రజలు మరణించేవరకూ పనిచేయాలి. కుటుంబంలోని ఒక సభ్యుడిని బలవంతంగా బంగారం లేదా వెండి గనులలోకి పంపేవారు, వీటిలో ముఖ్యమైనది పోటోసి వద్ద ఉన్న టైటానిక్ వెండి గని. సాధారణంగా ఒకటి లేదా రెండు సంవత్సరాలలో పనిచేసే వ్యక్తి మరణించగా, ఆ కుటుంబం వారి స్థానంలో వేరొకరిని పనికి పంపవలసి ఉండేది.^{[ఆధారం కోరబడింది]}

ఇంకా సామ్రాజ్యంలో మశూచి ప్రభావాలు అత్యంత నాశనాన్ని కలగచేసేవి. కొలంబియాలో ఆరంభమయ్యి, స్పానిష్ ముట్టడిదారులు ఈ సామ్రాజ్యంలోకి మొదటిసారి ప్రవేశించే ముందే మశూచి విస్తృతంగా వ్యాపించింది. ప్రభావవంతమైన ఇంకా రహదారి విధానం కారణంగా వ్యాప్తి బహుశా వేగవంతం అయ్యింది. కొద్ది సంవత్సరాలలోనే ఇతర ఐరోపా వ్యాధులు మరింత బలహీనపరచటంతో, మశూచి బారినపడి 60% మరియు 94% ఇంకా ప్రజలు మరణించారు^{[ఆధారం కోరబడింది]} . మశూచి మొదటి తీవ్రవ్యాప్తిగల రోగం అయ్యింది.^[14]
1546లో (బహుశా) టైఫస్, విషపడిసెం మరియు మశూచి కలిపి 1558లో, మశూచి తిరిగి 1589లో, డిఫ్తీరియా 1614లో, తట్టమ్మవారు 1618లో వచ్చి ఇంకా సంస్కృతి యొక్క శేషాలను ధ్వంసం చేయబడ్డది.

సమాజం

జనాభా

తవతింయుసు శిఖరాన నివసించే ప్రజల మీద కొంత చర్చ చేయబడింది, వీరు 4 మిలియన్ల నుండి 37 మిలియన్ల పరిధిలో ఉన్నారు. ప్రాచీన ఇంకా సాధనం (క్విపు)ను ఉపయోగించి ప్రశస్తమైన రికార్డులను ఇంకా ఉంచినప్పటికీ, ఈ వైవిధ్యమైన అంచనాలకు కారణం వాటిని చదవగలిగే విజ్ఞానాన్ని వీరు కోల్పోయారు మరియు స్పెయిన్ దేశస్తులు వారి జైత్రయాత్రలో దాదాపు అన్నింటినీ నాశనం చేశారు.^[15]

భాష

ఇంకా సామ్రాజ్యం లిఖించబడిన భాషలను కలిగి ఉండకపోవటంతో, సామ్రాజ్యం యొక్క సమాచార మార్పిడి ప్రధాన ఆకృతి మరియు నమోదు క్విపస్, సెరామిక్స్ మరియు వ్యవహార క్వెచువా నుండి వచ్చింది, సామ్రాజ్యంలోని ప్రజల మీద ఈ భాష విధించబడింది. ఆండియన్ ప్రాంతంలోని ప్లెతోరా నాగరికతలు సాధారణ అనైక్యతను అందించాయి, సామ్రాజ్యంలో నియంత్రణను కొనసాగించటానికి ఇంకాలు అణచవలసిన అవసరం వచ్చింది. ఇంకా నాగరికత విస్తరణకు పూర్వం అనేక సంవత్సరాలు, మధ్య పెరూలో వలే ఆండియన్ ప్రాంతంలో క్వెచువా మాట్లాడబడింది, ఇంకాలు విధించిన క్వెచువా రకము కుస్కో రాజ్యం యొక్క అనుకరణగా ఉంది ( "దక్షిణ క్వెచువా" యొక్క ప్రాచీన ఆకృతిని ఖపాక్ రునసిమి = ప్రజల యొక్క గొప్ప భాషగా పేరుపెట్టారు), దీనిని కొంతమంది చరిత్రకారులు "ప్రోటో-క్వెచువా" లేదా కుస్కో మాండలికం అని నిర్వచించారు (వాస్తవ క్వెచువా మాండలికం).^[16][17]

కొన్ని సమాజాలు వారి సొంత రకాలను లేదా యాసలను ఏర్పరచటంతో ఇంకాలు విధించిన భాష మరింతగా దానియొక్క ధ్వనివిధేయ ధ్వని నుండి మళ్ళించబడింది. క్వెచువా యొక్క వైవిధ్యత ఆ సమయంలో మరియు ఈనాటికీ ఇంకాల నుండి ప్రత్యక్షంగా వచ్చిన ఫలితంగా లేదు, క్వెచువా యొక్క వైవిధ్యతలో వీరు కేవలం భాగంగా ఉన్నారు. గతంలో క్వెచువా మాట్లాడిన సామ్రాజ్యంలోని నాగరికతలు ఇంకా విస్తరించిన క్వెచువాకు విలక్షణమైన వారి సొంత రకాన్ని మాట్లాడారు. క్వెచువా యొక్క ఈ మాండలికాలు ఒకేవిధమైన భాషాశాస్త్ర ఆకృతి ఉన్నప్పటికీ, వారు మాట్లాడే ప్రాంతాన్ని బట్టి అవి మారుతాయి. సామ్రాజ్యంలోని అనేక సమాజాలు వారి జీవితాలలో క్వెచువాను అమలుచేసినప్పటికీ, ఇంకాలు అనేక సమాజాలను అయ్మార వంటి వాటి ప్రాచీన భాషలను ఉంచుకోవటానికి అనుమతించాయి, ఇది ఇప్పటికీ సమకాలీన బొలీవియాలో మాట్లాడే భాషగా మిగిలి ఉంది, ఇక్కడ మరియు బొలీవియా చుట్టూ ఉన్న దక్షిణ అమెరికా యొక్క వివిధ ప్రాంతాలలో ఇది ప్రధాన దేశీయమైన భాషగా ఉంది. అందుచే ఇంకా సామ్రాజ్యం యొక్క భాషాశాస్త్ర సంఘం అత్యధిక వైవిధ్యంగా ఉంది, కానీ ఇప్పటికీ ఇంకాల కొరకు గొప్ప సాధింపుగా మిగిలి ఉంది, క్వెచువాను ఉపయోగించటాన్ని స్పానిష్ కొనసాగించటం వల్ల అది వారి తరువాత కూడా నిలచి ఉంది.^[17]

ఇంకన్ సామ్రాజ్యంలో మాట్లాడే భాష యొక్క వాస్తవ పేరును ఖపాక్ రునాసిమి అని పిలుస్తారని ఇది ప్రతిపాదించింది మరియు ఇంకన్ పాలనా శిష్టులు పుకీనా మరియు కపాక్ రునసిమీ (క్వెచువా) రెండింటిలో మాట్లాడేవారు . అయినప్పటికీ 19వ శతాబ్దంలో పుకీనా వాడకాన్ని ఆపివేశారు. ఈ ప్రతిపాదించిన ఉద్దేశం ప్రకారంగా "బలవంతంగా తీసుకొనిన, దొంగిలించిన" అనే క్వెచువా యొక్క మూల అర్థాన్ని తీసుకోబడింది మరియు డొమినికన్ బౌద్ధసన్యాసి (పెడ్రో అపరిసియో) పెరువియన్లు తమనితాము క్వెచువాలని సూచించారని తప్పుగా బోధించారు, నిజానికి ఇక్కడ ప్రజలు స్పెయిన్ వారి యొక్క చర్యలను ఇక్కడ సూచించారు.^{[ఆధారం కోరబడింది]}

ఆండియన్ ప్రాంతంలో క్రీస్తు మతాన్ని బోధించటానికి రోమన్ కాథలిక్ చర్చి క్వెచువా-కపాక్ రునాసిమీని నియమించింది. కొన్ని సందర్భాలలో, ఈ భాషలను, ఇతర దేశీయ భాషలను వాస్తవంగా మాట్లాడే వారికి బోధించబడింది. ఈనాడు, క్వెచువా-కపాక్ రునసిమీ మరియు అయ్మార అత్యంతంగా వ్యాప్తి చెందిన అమెరికా భారతీయుల భాషలుగా ఉన్నాయి.^{[ఆధారం కోరబడింది]}

సామ్రాజ్యం యొక్క వ్యవస్థీకరణ

సామ్రాజ్యం యొక్క నలుగురు సుయులు

సామ్రాజ్యంలో అత్యంత శక్తివంతమైన ఆకృతిగా సాప ఇంకా ('అసాధారణమైన ఇంకా') ఉంది. వాస్తవ ఇంకా తెగ యొక్క సంతతులు మాత్రమే ఇంకా స్థాయికి చేరారు. ఇంకా కుటుంబం యొక్క అత్యంత పిన్న వయస్కులు విద్యను పొందటానికి యచాయ్ వాసిలు (విజ్ఞాన గృహాలు)హాజరయ్యేవారు.

ఇంకా సామ్రాజ్యం ఒక సమాఖ్య విధానంగా ఉంది, ఇది ఇంకాను దాని నాయకుడిగా కేంద్ర ప్రభుత్వాన్ని మరియు నాలుగు రాష్ట్రాలను కలిగి ఉంటుంది: అవి చించాయ్ సుయు (NW), అంతి సుయు (NE), కుంతీ సుయు (SW) మరియు కుల్లా సుయు (SE). ఈ రాష్ట్రాల యొక్క నాలుగు మూలలు మధ్యలో ఉన్న కుస్కో వద్ద కలుస్తాయి. స్థానిక అధికారులను పర్యవేక్షించటానికి ప్రతి రాష్ట్రం ఒక గవర్నరును కలిగి ఉన్నాయి, వీరు వ్యవసాయపరంగా ఉత్పాదకమైన నదీ లోయలు, నగరాలు మరియు గనులను వీరు పర్యవేక్షించేవారు. సైనిక మరియు మతసంబంధ సంస్థలకు ప్రత్యేకమైన అధికార సమూహ క్రమాలను కలిగి ఉన్నాయి, పాక్షిక సంప్రదింపులు మరియు అధికార సమతులనల యొక్క విధానాన్ని ఇది ఏర్పరచింది^{[ఆధారం కోరబడింది]}. స్థానిక అధికారులు వివాదాలను పరిష్కరించటంలో మరియు మిటా (తప్పనిసరి ప్రభుత్వ సేవ)‌కు ప్రతి కుటుంబం అందించిన సహకారాన్ని నమోదుచేసే బాధ్యతను కలిగి ఉంటారు.

చట్టాలు

ఇంతిను పెరూ యొక్క జోస్ బెర్మాండో ప్రతిబింబించిన విధానం

ఇంకా సంప్రదాయం మీద ప్రధాన శాసనకర్త పచకుటి ఇంకా యుపాంకి, ఈయన అనేక చట్టాలను ఏర్పరచారు మరియు పురాతనమైనవాటిని సంస్కరించారు.^{[ఆధారం కోరబడింది]}

మతం

ఇంకా తిరిగి అవతారమెత్తటంను విశ్వసించారు.^[18] ఇంకన్ నైతిక పద్ధతి—అమా సువా, అమా ల్లుల్లా, అమా క్వెల్లా (దొంగతనం చేయవద్దు, అబద్ధం చేయవద్దు, బద్ధకంగా ఉండవద్దు)ని మన్నించిన వారు—"సూర్యుని యొక్క వేడిలో నివసించగా మిగిలినవారు వారి మారని రోజులను చల్లటి భూమిపై నివసిస్తారు"^{[ఆధారం కోరబడింది]}. ఇంకాలు కపాల రూపాన్ని మార్చటం కూడా అభ్యసించారు.^[19] అప్పుడే పుట్టిన పిల్లల తలలకు గట్టిగా గుడ్డను కట్టి తద్వారా వారి సుకుమారంగా ఉండే కపాలాన్ని మరింత కోణాకారంలోకి తీసుకువచ్చేవారు; ఈ కపాల ఆకృతి మార్పిడిని కేవలం గొప్ప వంశమందు పుట్టినవారికే చేయటం వలన, సమాజాల యొక్క సాంఘిక తరగతులను ప్రత్యేకపరచటానికి ఈ కపాల ఆకృతిలో మార్పు చేసేవారు.

సాంఘిక క్రమము

ఇంకా సామ్రాజ్యం యొక్క సాంఘిక నిర్మాణం ప్రాంతానికి మారినా ప్రాథమిక నిర్మాణం ఒకే విధంగా ఉంటుంది, అందరి కన్నా ఉచ్ఛస్థానంలో సాప ఇంకా లేదా చక్రవర్తి ఉండేవారు. దీని తరువాత ప్రభువులు ఉండేవారు, వీరు తరచుగా పురోహితులు మరియు గతంలోని లేదా ప్రస్తుత చక్రవర్తుల బంధువులుగా ఉండేవారు. వీరి తరువాత కళాకారులు మరియు వాస్తు శిల్పులు ఉండేవారు, వీరు సాంఘిక హోదాలో చాలా ఉన్నతమైన స్థానంలో ఉండేవారు ఎందుకంటే భవంతులను నిర్మించటానికి వారికున్న నైపుణ్యం రాజులకు అవసరం అయ్యేది. వీరి తరువాత శ్రామిక వర్గం ఉండేది, తరచుగా రైతులను ఈ సాంఘిక సమూహాలలో ఉంచబడేది. వీరి తరువాత బానిసలు మరియు సమాజం యొక్క కృషికులు ఉండేవారు.^{[ఆధారం కోరబడింది]}

కళలు మరియు సాంకేతికత

స్మారక కట్టడాల శిల్పాశాస్త్రం

శిల్పాశాస్త్రంలో అత్యుత్తమంగా ముద్రించిన చిత్ర నమూనాలతో ప్రతిబింబిస్తూ శిల్పాశాస్త్రం ఇంకా కళల అన్నింటికన్నా అత్యంత ముఖ్యమైనదిగా ఉంది. దీనికి ప్రధాన ఉదాహరణగా కుస్కో నగరం ఉంది. నిశ్చేష్టపరిచే మచు పిచ్చు ప్రదేశాన్ని ఇంకా ఇంజనీర్లు నిర్మించారు. ఇంకా వారు నిర్మించిన రాతి దేవాలయాలు కల్వంలేని కట్టడాలుగా ఉన్నాయి, అవి ఎంత గట్టిగా ఉన్నాయంటే దానిలోనుంచి ఒక కత్తిని కూడా దూర్చలేరు. ఈ ప్రక్రియను మొదటిసారి పుకారా ఉపయోగించారు (ca. 300 BC–AD 300) వీరు లేక్ టిటికాకా దక్షిణాన ఉన్న ప్రజలు మరియు తరువాత దీనిని గొప్ప నగరం టివనకులో ఉపయోగించారు (ca. AD 400–1100), ఇది ప్రస్తుత బొలీవియాగా ఉంది. ఒక రాయి క్రింద ఒకటి పెట్టి బాగా గట్టిగా అతుక్కునేటట్టు చెక్కబడింది మరియు ధూళి చేరుకొని ఉన్న దిగువున రాయిని ఏ భాగాన్ని ఐనా చెక్కబడేది. గట్టిగా అమర్చబడిన మరియు దిగువ రాళ్ళ మీద పల్లం అసాధారణ స్థిరత్వాన్ని కలిగించాయి.

చర్యలు

ఇంకా దుస్తులు

టోకపు. ఇంకా చక్రవర్తి వేసుకున్న దుస్తులలో క్షేత్రగణిత బొమ్మలు ఉండేవి, వీటిలో దీర్ఘచతురస్రాలు లేదా చతురస్రాలు ఉండేవి.ఉద్దేశపూరక భాషగా ఆకృతులు ఉండేవని రుజువు ఉంది.

పింగాళీలు, విలువైన లోహపు కళ మరియు వస్త్రాలు

సామ్రాజ్యంలో దాదాపు మొత్తం బంగారు మరియు వెండి పనిని విజేతలు పూర్తిగా అదృశ్యపరచారు.

పింగాళీల మీద చిత్రలేఖనాన్ని పోలీక్రోమ్ నైపుణ్యాన్ని ఉపయోగించి అనేక చిత్రాలను వర్ణించారు, ఇందులో జంతువులు, పక్షులు, అలలు, పిల్లులను పోలిన జంతువులు (చావిన్ సంస్కృతిలో ఇవి చాలా ప్రముఖంగా ఉన్నాయి) మరియు నాజ్కా శైలి పింగాళీలో క్షేత్రగణిత విధానాలను కనుగొనబడ్డది. లిఖితపూరకమైన భాష ప్రదర్శించబడిన స్థానంలో పింగాళీలు దైనందిన జీవితం యొక్క ప్రాథమిక సన్నివేశాలను ప్రదర్శించారు, ఇందులో లోహాలను కరిగించుట, ఒక తెగకు సంబంధించిన యుద్ధ సన్నివేశాలు మరియు సంబంధాలు ఉన్నాయి, ఈ భద్రపరచబడిన పింగాళీల ద్వారా మనకు ప్రాచీన దక్షిణ అమెరికా వారి జీవితం ఏమిటనేది తెలిసింది. అత్యంత వైవిధ్యమైన పింగాళీ వస్తువులలో కుస్కో సీసాలు లేదా ¨అరిబల్లోస్¨ ఉన్నాయి.^[20] వీటిలో చాలా వరకు లిమాలోని లార్కో ఆర్కిలాజికల్ మ్యూజియం మరియు నేషనల్ మ్యూజియం ఆఫ్ ఆర్కియాలజీ, ఆంథ్రపాలజీ అండ్ హిస్టరీలో ప్రదర్శనలో ఉన్నాయి.

సమాచార మార్పిడి మరియు వైద్యం

క్విపు అని పిలవబడే ముడులుగల తీగల సమూహాలను ఇంకా సమాచారాన్ని నమోదుచేయటానికి ఉపయోగించేవారు, దీని కచ్చితమైన స్వభావం తెలియకుండా ఉంది. వాస్తవానికి క్విపు జ్ఞాపకానికి సహాయపడే సాధనాలను లేదా నమోదుకాబడిన సంఖ్యాపర సమాచారంగా మాత్రమే ఉపయోగించేవారని భావించబడింది. అయినప్పటికీ ఇటీవలి అన్వేషణలు, ఈ సాధనాలను వాటి విధానంలో వ్రాసే మార్గంగా కాకుండా ఉన్నాయని^{[ఆధారం కోరబడింది]} తెలిపాయి.

ఇంకా వైద్యంలో అనేక అన్వేషణలను చేసింది. వీరు విజయవంతమైన కపాల శస్త్రచికిత్సను నిర్వహించారు, ఇందులో తల గాయాల కారణంగా ఏర్పడిన శోథ మరియు ద్రవాల ఏర్పడటాన్ని ఉపశమనం చేయటానికి కపాలంలో రంధ్రాలను చేయటం ఉంటుంది. కపాల శస్త్రచికిత్సలను ఇంకా శస్త్రవైద్యులు విజయవంతంగా నిర్వహించరనే దానికి సాక్ష్యాలను మనుష్యవర్ణన శాస్త్రజ్ఞులు కనుగొన్న దానిలో సూచించారు. ఇంకా-పూర్వ సమయాలలో, కేవలం మూడింట ఒక వంతు కపాల శస్త్ర చికిత్స రోగులు మాత్రమే ఈ విధానంలో బ్రతకగలిగారు. అయినప్పటికీ, జీవన శాతాలు ఇంకా శకంలో 80-90% వరకు పెరిగాయి.^[21]

కొకా

ఇంకాలు కొకా మొక్కను పవిత్రమైన లేదా అత్యద్భుతమైనదిగా గౌరవించారు. దీని ఆకులను తగు మొత్తాలలో, పనిచేసే సమయంలో ఆకలిని మరియు నొప్పిని తగ్గించటానికి ఉపయోగించేవారు, కానీ దీనిని ప్రధానంగా మతసంబంధ మరియు ఆరోగ్య అవసరాల కొరకు ఉపయోగించేవారు. కొకా ఆకులను నమలడం వలన ఉన్న ప్రభావాలను స్పెయిన్ వారు గ్రహించినప్పుడు, వారు ఆ ప్రయోజనాన్ని పొందారు. బానిస శ్రామికులుగా ఉన్నప్పుడు సాధారణంగా తినేంత ఆహారాన్ని అందించటానికి మరియు విశ్రాంతిని తొలగించటానికి వారు తవంతిసుయు (పెరూ) ప్రజలను దీనికి బానిసలుగా అయ్యేట్టు బలవంతం చేశారు. ఛస్కీలు (దూతలు) సామ్రాజ్యం అంతటా సందేశాలను పరిగెడుతూ అందించాల్సి ఉండడంతో అధిక శక్తి కొరకు కొకా ఆకులను నమిలేవారు. కొకా ఆకును మత్తుమందుగా శస్త్రచికిత్స చేసే సమయంలో ఉపయోగించేవారు.

ఆయుధాలు, కవచాలు మరియు యుద్ధం

కొకా ఆకులు

ఇంకా సైనికదళం ఆ సమయంలో ఆ ప్రాంతంలోని అత్యంత శక్తివంతమైనది ఎందుకంటే వారు ఒక సాధారణ గ్రామం లేదా రైతును వారు యుద్ధానికి సన్నిద్ధమైన సైనికుడిగా చేయగలిగేవారు. ఎందుకంటే ప్రతి ఇంకా పురుషడు కనీసం ఒకసారి యుద్ధంలో పాల్గొనవలసి ఉండేది, తద్వారా అవసరమయినప్పుడు యుద్ధానికి వారిని తయారుచేయబడింది. సామ్రాజ్యం అతిపెద్ద పరిమాణానికి చేరినప్పుడు, సామ్రాజ్యంలోని ప్రతి విభాగం యుద్ధం కొరకు సైన్యాన్ని నిర్మించటంలో సహకరించింది.

ఇంకాలు ఇనుము లేదా ఉక్కును కలిగి లేరు మరియు వారి ఆయుధాలు వారి శత్రువల కన్నా మెరుగైనవి ఏమీ కావు. యుద్ధంలోకి వారు మద్దెలను వాయించుకుంటూ మరియు బాకాలను ఊదుకుంటూ వెళ్ళేవారు. ఇంకాలు ఉపయోగించే కవచాలలో:

• చెక్క, కంచు, వెదురు లేదా జంతు చర్మంతో చేసిన శిరస్త్రాణాలు ఉండేవి; కొన్నింటిని ఈకలతో అలంకరించేవారు.


• చెక్క లేదా తోలుతో గుండ్రటి లేదా చతురస్రపు బల్లాలను చేసేవారు


• పత్తి మరియు చిన్న చెక్క ముక్కలతో ఉన్న వస్త్రాలను వెన్నుముక రక్షించటానికి ఉపయోగించేవారు.

ఇంకా ఆయుధసామగ్రిలో:

• కంచు లేదా ఎముకల-కొనలతో బల్లెంలు


• రంపం వంటి అంచులతో రెండు-చేతులతో పట్టుకునే విధంగా చెక్క ఖడ్గాలు


• రాయి మరియు మేకులాంటి లోహపు కొనలతో ఉన్న దుడ్డుకర్రలు


• ఊలు ఒడిసెలు మరియు రాళ్ళు


• రాతి లేదా రాగి కొనలతో ఉన్న యుద్ధ-గొడ్డలులు


• బోలాస్ (తీగకు రాళ్ళను కట్టబడేది)

ఇంకా సైనికదళం వేగవంతంగా ప్రయాణించటానికి రహదారులు అనుమతించేవి మరియు టాంబో అని పిలవబడే ఆశ్రయాలను ఒకరోజులో వెళ్ళగలిగే వాటి కొరకు ఏర్పరిచేవారు, అందుచే సంచారంలో ఉన్న సైనికదళం ఆహారం తీసుకోవటానికి మరియు విశ్రాంతి పొందటానికి వీలుపడేది. దీనిని ఒల్లాంటే టాంబో లేదా మై లార్డ్స్ స్టోర్‌హౌస్ వంటి శిథిలాలలో చూడవచ్చు. ఇంకా మరియు అతని బలగం ప్రయాణించేటప్పుడు ఈ సరఫరాలు (మరియు ఆశ్రయం) తయారుగా ఉండాలనే ఉద్దేశంతో ఏర్పరచబడి ఉండవచ్చు.

ఇంకా పతాకం

కుజ్కో నగరం యొక్క ఆధునిక జెండా

ఇంకాకు ఆపాదించగల, ధ్వజం లేదా జెండా యోచనను ధ్రువీకరించే 16వ మరియు 17వ శతాబ్దాలకు చెందిన చరిత్రలు మరియు సూచనలు ఉన్నాయి.
1534లో ఫ్రాన్సిస్కో లోపేజ్ డె జెరేజ్^[22] వ్రాస్తూ :

"వచ్చినవారంతా బృందాలుగా చేయబడ్డారు, వారి జెండాలు మరియు కాప్టైన్లు వారికి ఆదేశాలను తురుష్కుల వలే అందించారు"

("టొడోస్ వెనియన్ రిపార్టిడోస్ ఎన్ సుస్ బండేరస్ వై కాపిటనస్ క్వె లాస్ మాండన్, కాన్ టాంటో కంసీర్టో కొమో టర్కోస్" ).

చరిత్రకారుడు బెర్నేబ్ కొబో, వ్రాస్తూ:

"రాచరిక ప్రమాణం లేదా ధ్వజం ఒక చిన్న చతురస్రాకార జెండా, పది లేదా పన్నెండు జానల చుట్టును కలగి ఉంది, దీనిని కాటల్ లేదా ఊలు వస్త్రంతో చేయబడింది, పొడవైన కొయ్య అంచున ఉంచబడింది, సాగతీసి మరియు గట్టిగా ఉంచబడింది, దాని వల్ల గాలిలో ఎగిరేది కాదు మరియు దానిమీద ప్రతి రాజు అతని ఆయుధాలను మరియు చిహ్నాలను చిత్రీకరించాడు, ఇంకాల సంకేతం ఇంధ్రధనస్సుగా మరియు కిరీటం వలే మూలాన వేలాడే రెండు సమాంతర పాములుగా ఉన్నప్పటికీ, ప్రతి రాజు వారు కోరుకున్న ప్రకారం చిహ్నం లేదా ఆభరణంను దీనికి జతచేసేవారు, ఇందులో సింహం, గ్రద్ద మరియు ఇతర బొమ్మలు ఉండేవి."

(...el guión o estandarte real era una banderilla cuadrada y pequeña, de diez o doce palmos de ruedo, hecha de lienzo de algodón o de lana, iba puesta en el remate de una asta larga, tendida y tiesa, sin que ondease al aire, y en ella pintaba cada rey sus armas y divisas, porque cada uno las escogía diferentes, aunque las generales de los Incas eran el arco celeste y dos culebras tendidas a lo largo paralelas con la borda que le servía de corona, a las cuales solía añadir por divisa y blasón cada rey las que le parecía, como un león, un águila y otras figuras. )
-Bernabé Cobo, Historia del Nuevo Mundo (1653)

గువమాన్ పోమా యొక్క 1615 పుస్తకం, El ప్రీమియర్ న్యూవా కొరోనికా బ్యూన్ గోబియర్నో ఇంకా జెండాల యొక్క అనేక రేఖా చిత్రలేఖనాలను ప్రదర్శించింది.^[23]

ఆధునిక కాలలలో ఇంధ్రధనస్సు జెండా తవంతిసుయుతో సంబంధం కలిగి ఉంది మరియు ఇది పెరూ మరియు బొలీవియా సంస్కృతిలో ఇంకా చిహ్నంగా ప్రదర్శించబడింది. కుస్కో నగరం ఇంధ్రధనస్సు జెండాను ఎగరవేస్తుంది. పెరువియన్ అధ్యక్షుడు అలెజాండ్రో టొలేడో (2001–2006) కూడా లిమాలోని అధ్యక్ష భవనంలో ఇంధ్రధనస్సు జెండాను ఎగరవేశారు.

పెరువియన్ వార్తాపత్రిక El కమర్సియో ప్రకారం, ఈ జెండా 20వ శతాబ్దం యొక్క మొదటి దశాబ్దాలకు చెందినదిగా ఉంది.^[24] కానీ అతని 1847 పుస్తకం అ హిస్టరీ ఆఫ్ కాంక్వస్ట్ ఆఫ్ పెరూ, "[ విల్లియం H. ప్రెస్కాట్ ] ... తెలుపుతూ, ఇంకా సైన్యంలో ప్రతి సంస్థ ఒక విశిష్టమైన ధ్వజంను కలిగి ఉంది మరియు అన్నింటికన్నా పైన చక్రవర్తి జెండా ఇంధ్రధనస్సు యొక్క మెరిసే సాధనంను ప్రదర్శించింది, ఇంకాల ఆయుధాలను ప్రదర్శించే జెండాగా ఉంది."^[25] 1917 ప్రపంచ జెండాల పుస్తకంలో ఇంకాల "వారసత్వం స్పష్టంగా ఉంది ...అతని సైనిక ప్రచారాలలో ఇంధ్రధనస్సు యొక్క రాచరిక ప్రమాణంను ప్రదర్శించటానికి యోగ్యమైనదిగా ఉంది."^[26]

మూలమైన పురాణాలు

It has been suggested that this section be split into a new article titled Inca civilization. (Discuss) Proposed since January 2010.

పుస్తకాల సంగ్రహం

పకారిక్టాంబో, అనగా “ఆరంభదశ గృహం” లేదా “మూల ప్రదేశం”, ఇది ప్రపంచం లోపలికి ఉన్న మూడు గుహలు మరియు మూడు కిటికీలుగా ఉంది. నలుగురు సోదరులు మరియు నలుగురు సోదరీమణులు మధ్య గుహ నుండి వెలుపలకు వచ్చారు. వారు: అయర్ మాంకో, అయర్ కాచి, అయర్ అకా, అయర్ ఉచు మరియు మమ ఓక్లో, మమ రవా, మమ హువకా, మమ కోరా. గుహల యొక్క ప్రక్కల నుండి వచ్చిన ప్రజలు ఇంకా ప్రజల యొక్క అన్ని వర్గాలకు చెందిన ప్రాచీనులుగా చెప్పబడ్డారు.
అయర్ మాంకో ఉత్తమమైన బంగారంతో చేయబడిన కొయ్యను కలిగి ఉండేవాడు. ఈ కొయ్యను ఉంచిన చోట, ప్రజలందరూ నివసించారు.
వారు చాలాసేపు ప్రయాణిస్తారు. మార్గంలో, అయర్ కాచి అతని గొప్పదైన బలాన్ని మరియు శక్తిని గురించి గొప్పలు చెప్పుకుంటూ చాలా దూరం వెళ్ళిపోయాడు మరియు అతని తోబుట్టువులు పవిత్రమైన ల్లమాను పొందటానికి గుహలోకి పంపారు. అతను గుహలోకి వెళ్ళినప్పుడు, వారు అతనిని లోపల బంధించారు.
మరియు, అయర్ ఉచు ఇంకన్ ప్రజలను పర్యవేక్షించటానికి ఎత్తైన ప్రదేశంలో నివసించాలని నిర్ణయించుకున్నాడు. అతను దానిని బహిరంగపరిచిన వెంటనే, శిలగా మారిపోయాడు. ఆ రాయి చుట్టూ ఒక మందిరాన్ని కట్టాడు మరియు అది పవిత్రమైన ప్రదేశం అయ్యింది.
అయర్ అకా వీటన్నింటితో అలసి పోయి ఒంటరిగా ప్రయాణించాలని అనుకున్నాడు. కేవలం అయర్ మాంకో మరియు అతని నలుగురు సోదరీమణులు మిగిలి ఉన్నారు.
చిట్టచివరికి వారు కుజ్కో చేరారు. కొయ్య భూమిలోకి దిగబడిపోయింది. వారు ఇక్కడికి చేరే ముందు, మమ ఓక్లో అప్పటికే అయర్ మాంకో పిల్లవాడు సించీ రోకాను గర్భంలో కలిగి ఉంది.
అప్పటికే ఈ లోయలో నివసిస్తున్న ప్రజలు వారి భూమిని కాపాడుకోవటానకి బాగా పోరాడారు, కానీ మమ హువకా దేవుని సైనికుడు. శత్రువు దాడిచేసినప్పుడు, ఆమె అనేక రాళ్ళతో కట్టబడి ఉన్న ఆమె బోలాస్‌ను విసిరివేసేది, అవి గాలిలోకి ఎగిరి శత్రువును వెనువెంటనే చంపివేసింది మమ హువకా అతని ఊపిరితిత్తులను కత్తిరించుకొని వాటిని ఊదాడు, మిగిలిన వారంతా బాగా భయపడి పరుగులు పెట్టారు.
దీని తరువాత, అయర్ మాంకో, ఇంకా స్థాపకుడిగా మాంకో కాపాక్ అయ్యాడు. అతను మరియు అతని సోదరీమణులు వారి చేతులతో ఆ లోయలోని మొదటి ఇంకా గృహాలను నిర్మించారని చెప్పబడింది.
సమయం వచ్చినప్పుడు, మాంకో కాపాక్ అతని ముందు అతని సోదరులు అయిన విధంగా శిలగా మారిపోయాడు. అతని కుమారుడు సించి రోకా, సూర్యునిచే ఎంచుకోబడిన ప్రజలకు- ఇంకా యొక్క రెండవ చక్రవర్తి అయ్యాడు.

ఈ పురాణాలను ఆరంబ స్పానిష్ శీర్షిక రచయితలు నమోదు చేసే వరకు నోటి ద్వారానే చెప్పబడేవి; అయినప్పటికీ కొంతమంది విద్వాంసులు వీటిని క్విపులలో (ఆండియన్ ముడులతో ఉన్న తీగల నమోదులు) నమోదు చేయబడి ఉండవచ్చని భావించారు.^[27]

విరాకోచ (పచకామక్ కూడా)- అన్ని జీవరాశులను సృష్టించింది
అపు ల్లపు- వరుణ దేవుడు, వర్షం కావలసి వచ్చినప్పుడు ప్రార్థించేవారు.
ఆయర్ కాచి- కోపంతో ఉద్రేకంగా ఉండే దేవుడు, భూకంపాలను కలుగచేస్తాడు.
ల్లపు- ఉరుములు మరియు మెరుపల దేవత (యకుమమా జల దేవత)
ఇంతి- సూర్యదేవుడు మరియు కుజ్కో (సూర్యుని గృహం) నగరం యొక్క రక్షక దేవుడు
కుయ్చి- ఇంధ్రధనస్సు దేవుడు, ఫలవంతంతో సంబంధం ఉన్నవాడు.
మమ కిల్య- ఇంతి భార్య, చంద్రుని తల్లిగా పిలిచేవారు
మమ ఓక్లో-ప్రజలను నాగరికం చేయటానికి విజ్ఞానం, బట్టలు నేయటాన్ని మహిళలకు బోధించేది మరియు గృహాలను నిర్మించటానికి సహాయపడేది
మాంకో కాపాక్-అతని ధైర్యానికి పేరొందాడు మరియు ఇంకాల మొదటి రాజు అవ్వటానికి భూమి మీదకు పంపించబడ్డాడు, మొక్కలను ఏవిధంగా పెంచాలి, ఆయుధాలు చేయటం, కలసి పనిచేయటం, వనరులు పంచుకోవటం మరియు దేవుళ్ళను ఆరాధించటం ప్రజలకు నేర్పించాడు.
పచమమ- భూదేవి మరియు విరకోచ భార్య, ప్రజలు ఆమెకు అతిపెద్ద వ్యవసాయ ఉత్సవాలలో కొకా ఆకులు మరియు బీర్‌ను నివేదించి ఆరాధించేవారు.
కొచమామ- సముద్ర దేవత
సచామమ- మాతృ వృక్షం, రెండు తలల ఆకారంతో ఉన్న నాగదేవత
యకుమమ- జలదేవత, పాముగా అవతరించింది, ఆమె భూమి మీదకు వచ్చినప్పుడు ఆమె ఒక పెద్ద నదిగా పరివర్తనం చెందింది (ల్లపా కూడా)

పురావస్తు ఆధారాలు

It has been suggested that this section be split into a new article titled Inca civilization. (Discuss) Proposed since January 2010.

మూస:Off-topic

సాసెహువమాన్, కుస్కోలోని శక్తివంతమైన ఇంకా ప్రదేశం

ఆండియన్ నాగరికత బహుశా c. 9500 BP నుండి ఆరంభమయ్యింది. పెరూ యొక్క ఉన్నత భూముల మీద ఆధారపడి, ఈ ప్రాంతాన్ని ప్రస్తుతం పునస్ ‌గా సూచిస్తారు, ఇంకాస్ పూర్వీకులు బహుశా సంచార తెగలవలే ఆరంభమయ్యారు. విలక్షణంగా తక్కువ ఎత్తు మరియు బలిష్టమైన శారీరక అభివృద్ధిని భౌగోళిక పరిస్థితుల కారణంగా కలిగి ఉండేవారు. పురుషులు సాధారణంగా 1.57 మీ (5'2") మరియు స్త్రీలు సగటున 1.45 మీ (4'9") ఎత్తు . ఎత్తైన ఉన్నత ప్రదేశాలు ఉండటం వలన, వారికి ఇతర మానవులతో పోలిస్తే అసాధారణంగా శ్వాసకోశ అభివృద్ధిని, మూడింట ఒకవంతు అధిక సామర్థ్యంతో కలిగి ఉంటారు. ఇంకాలు మందగతిలో ఉండే గుండె రేట్లను కలిగి ఉంటారు, రక్త పరిమాణం ఇతర మానవులతో పోలిస్తే 2 లీ (నాలుగు పాయింట్లు) అధికంగా ఉంటుంది మరియు ప్రాణవాయువును ఊపిరతిత్తుల నుండి మిగిలిన దేహానికి రెట్టింపుగా హిమోగ్లోబిన్ అందిస్తుంది.

పురావస్తు శాస్త్రజ్ఞులు శాశ్వత నివాసం యొక్క జాడలను ఉన్నత పీఠభూమి యొక్క సమశీతోష్ణ మండలంలో సముద్ర మట్టం పైన 5,300 m (17,400 ft) కనుగొన్నారు. విజేతలు కొంచం ఎత్తుగా ఉంటారు, ఇంకా కచ్చితంగా అసాధారణ ఎత్తుతో జీవించగలిగే లాభాన్ని కలిగి ఉండేవారు. ఇంకా ముందు ఈ ప్రాంతంలోని నాగరికతలు ఏవిధమైన వ్రాతపూరక రికార్డును వదిలి వెళ్ళలేదని తెలుస్తోంది మరియు అందుచే ఇంకా ఎక్కడి నుంచి వచ్చారనేది తెలియలేదు, కానీ ఇంకా మాత్రం గతం నుండి వచ్చినవారనేది తెలుస్తోంది. వారు శిల్పకళ, పింగాళీపని మరియు వారి సామ్రాజ్య-రాష్ట్ర ప్రభుత్వాలను గతకాలపు సంస్కృతుల నుండి అరువు తీసుకున్నారు.

లేక్ తితికకా ప్రాంతంలో, తివనకును ఆండియన్ విద్వాంసులు ఇంకా సామ్రాజ్యంలో ఉన్న అత్యంత ముఖ్యమైన తరువాతి తరంలో ఉన్నాడు, దాదాపు 500ల సంవత్సరాల కొరకు ఆచారంగా మరియు పాలక రాజధాని ఒక అతిపెద్ద రాష్ట్ర అధికారంగా వృద్ధి చెందింది.

ఆకర్షణీయమైన ప్రదేశాలు

• ఒల్లంటయ్తాంబో


• మాచు పిచ్చు


• కుస్కో


• సాక్సేహువామాన్


• మోరే


• విల్కాబంబ


• చోకేక్విరో

వీటిని కూడా చూడండి

గమనికలు

సూచనలు

• డె లా వెగా, గర్సిలాసో. ది ఇంకాస్: ది రాయల్ కామెంటరీస్ ఆఫ్ ది ఇంకా . న్యూ యార్క్: ది ఓరియన్ ప్రెస్, 1961.


• జాన్ హెమ్మింగ్. ది కాంక్వెస్ట్ ఆఫ్ ది ఇంకాస్ హార్వెస్ట్ ప్రెస్ 2003. ISBN 978-0156028264.


• మాక్‌క్వారీ, కిమ్. ది లాస్ట్ డేస్ ఆఫ్ ది ఇంకాస్. సైమన్ & స్కుస్టర్, 2007. ISBN 978-0743260497.


• 
  Mann, Charles. C (2005). 1491: New Revelations of the Americas Before Columbus. Knopf. pp. 64–105.
  


• మొరాలేస్, ఎడ్మండో (1995). ది గినియా పిగ్: ఆండెస్‌లో స్వస్థత, ఆహారం మరియు ఆచారం, ఆరిజోన ప్రెస్ విశ్వవిద్యాలయం. ISBN 0-8165-1558-1.


• పోపెనో, హుగ్, స్టీవెన్ R. కింగ్, జార్జ్ లియోన్, లూయిస్ సుమార్ కాలినోస్కీ మరియు నోయల్ D. వీట్మెయర్. ఇంకాల యొక్క కోల్పోయిన పంటలు . వాషింగ్టన్ DC: నేషనల్ అకాడెమి ప్రెస్, 1989.

బాహ్య లింకులు

• 
  "గువామాన్ పోమా - El ప్రీమియర్ న్యూవా కొరోనికా Y బ్యూన్ గోబిర్నో" – కొరోనికా యొక్క ఉన్నత-నాణ్యమైన డిజిటల్ శైలి, వాస్తవ మానవప్రతి నుండి స్కాన్ చేయబడింది.


• 
  కాంక్వెస్ట్ ఆఫ్ పెరూ, ప్రెస్కోట్, 1847 ఫుల్ టెక్స్ట్, చదవటానికి మరియు వెదకటానికి ఉచితంగా ఉంది.


• 
  ఇంకా ల్యాండ్ హిరం బింఘం (1912–1922 CEలో ప్రచురించబడింది).


• 
  ఇంకా ఆర్టిఫాక్ట్స్, పెరూ మరియు మచుపిచ్చు 360 కోణంలో ఇంకా ఆర్టిఫాక్ట్స్ మరియు పెరువియన్ సాదృశ్యాల చిత్రాలు.


• 
  ఇంకా నాగరికత మరియు ఇతర ప్రాచీన నాగరికతలు జెన్రీ జాయిల్.


• 
  ఇంకా స్టోన్ కటింగ్ టెక్నిక్లు: ఏవిధంగా ఇంకా గోడలు కచ్చితంగా అమర్చబడితాయో అనేదాని మీద సిద్ధాంతం.


• 
  ప్రాచీన నారికతలు - ఇంకా పిల్లల కొరకు గొప్ప పరిశోధన.


• 
  "ఐస్ ట్రెజర్ ఆఫ్ ది ఇంకా" జాతీయ భౌగోళిక సైట్.


• 
  "పాచాకుటెక్ యొక్క పవిత్రమైన మంత్రాలు" ఇంకా చక్రవర్తి యొక్క కవిత్వం.


• 
  ఇంకన్ ఐస్ మమ్మీస్ NOVA సైట్ 1996 అన్వేషణ యొక్క సిరీస్ మీద ఆధారపడి ఉంది, ఇది ఇంకన్ ఐస్ మమ్మీస్‌ను కనుగొంది.


• ఇంకన్ మతం


• 
  ఆండెస్ పర్వతాలలో ఇంజనీరింగ్ MIT సహాయక అధ్యాపకుడు 40 నిమిషాల ఉపన్యాసాన్ని ఇంకన్ వేలాడే వంతెనల మీద ఇచ్చారు.


• ఈ శీర్షికలో పేర్కొన్న సంఘటనల ఒక పటం మరియు సమయ రేఖ